هفدهم مرداد، روز خبرنگار است. در سینما و تلویزیون ایران بارها و بارها فیلمها و سریالهایی با تمرکز بر روی خبرنگارها ساخته شده اما یکی از مهمترین تصاویری که از تحریریه یک روزنامه در ذهنمان مانده، متعلق به سریال «بدون شرح» مهدی مظلومی است. سریالی که تمام ماجراهایش در دفتر تحریریه هفتهنامه «شهرقشنگ» میگذشت. این روزنامه همیشه به گل نشسته بود و مدیرمسئول آن کمترین اطلاعاتی درباره روزنامهنگاری و اصول انتشار هفتهنامه نداشت. حتی به سردبیر مجموعه و تیم خبرنگارها هم اعتماد نمیکرد و میخواست یکتنه این کشتی را نجات دهد. مجموعه شرایط و تضاد میان این تحریریه با آنچه در واقعیت وجود دارد، موقعیت بامزهای را رقم زد و باعث شد «بدون شرح» در ذهن همه ماندگار شود.
به گزارش فیلمنیوز، «بدون شرح» به کارگردانی مهدی مظلومی سال 1381 از شبکه سه پخش شد و به دلیل موفقیت، به فصل دوم رسید. زندهیاد فتحعلی اویسی یکی از درخشانترین عوامل موفقیت این سریال بود.
کارگردانی | مهدی مظلومی تا پیش از اینکه «بدون شرح» را به عنوان اثر مستقل کارگردانی کند در آثار موفقی مثل «ساعت خوش»، «این چند نفر» و «زیر آسمان شهر» کارگردان تلویزیونی بود. مهمترین اتفاق کارنامهاش سال 1381 با «بدون شرح» رقم خورد؛ سریالی که در تحریریه هفتهنامهای به اسم «شهرقشنگ» پیش میرفت. این تحریریه شباهتی به تحریریههای واقعی نداشت و همین تضاد آن با واقعیت باعث میشد همه اتفاقهایش خندهدار به نظر برسد. درست است که بخش مهمی از موفقیت سریال به فیلمنامه پیمان قاسمخانی برمیگشت اما مظلومی در ساخت این تحریریه، انتخاب و هدایت بازیگران و پیادهسازی موقعیتها بسیار موفق عمل کرد. این سریال به قدری مورد توجه قرار گرفت که به فصل دوم هم رسید. بلافاصله بعد از این مجموعه سراغ «بانکیها» رفت؛ سریالی که نتوانست موفقیت «بدون شرح» را تکرار کند. با این حال چند سال بعد در «کمربندها را ببندیم» بار دیگر موفق شد با همراهی تیم پیمان قاسمخانی، موفقیت دیگری را به ثبت برساند. «زندگی به شرط خنده»، «روزگار خوش حبیب آقا»، «لطفا دور نزنیم» و … از جمله آثار بعدی مظلومی بود که هیچکدام نتوانستند به عنوان اثری کمدی ماندگار شوند.
بازیها | یکی از دلایل موفقیت سریال «بدون شرح»، بازی فتحعلی اویسی در نقش آقای کاووسی بود. اویسی تا قبل از سال 1378 و بازی در نقش سرهنگ سپهر، معمولا به خاطر بازی در نقشهای جدی شناخته میشد. «مومیایی3» مقدمهای شد برای ورود این بازیگر به عرصه کمدی؛ موفقیتی که باعث شد محمدرضا هنرمند از او برای سریال «کاکتوس» هم دعوت به همکاری کند. او با ظاهری بسیار جدی و رسمی، بدون اینکه لبخندی روی لب داشته باشد حرفهایی میزد و حساسیتهایی به خرج میداد که بخش مهمی از بار کمدی این سریال را به دوش میکشید. اوج هنرنمایی فتحعلی اویسی در عرصه کمدی با «بدون شرح» اتفاق افتاد؛ مدیرمسئول هفتهنامه شهرقشنگ که کوچکترین اطلاعی از روزنامهنگاری نداشت و مدام از به گل نشستن عنقریب کشتی روزنامه صحبت به میان میآورد. معمولا یا دعوا میکرد یا پیشنهادهای عجیب و غریب میداد یا از همه میخواست با کمترین خرج، کار را به سرانجام برسانند. صحبت کردنش به زبان عربی هم جزو نکات بسیار جذاب بازی او بود. اویسی در این سریال زوج جذابی با امیر جعفری شکل داده بود؛ بازیگری که تا قبل از سال 1380 در تئاتر بازیگر شناختهشدهای بود اما در نقش فرید سریال «بدون شرح» باعث شد بازیاش بیش از پیش به چشم بیاید. امیر جعفری در این سریال «بدون شرح»، نقش سردبیر مجموعه را داشت اما عملا کاری از پیش نمیبرد چون همهکاره روزنامه، پدر همسرش؛ آقای کاووسی بود که تمام دستورها از سمت او صادر میشد و کسی بدون اجازه او نمیتوانست آب بخورد. این روزنامه تیتراژ بالایی نداشت و کسی هم آن را نمیخرید چون بنا به گفتهی آقای کاووسی، همیشه مثل کشتی به گل نشسته بود. فرید سعی میکرد با شیرینزبانی خودش را پیش آقای کاووسی عزیز کند و از او امتیاز بگیرد اما در اکثر مواقع حرفش به جایی نمیرسید. حضور فلامک جنیدی، بیژن بنفشهخواه، مریم سعادت، لیلی رشیدی و هم در موفقیت سریال بسیار اثرگذار بود.
فیلمنامه| در دهه هفتاد و هشتاد ردپای پیمان قاسمخانی را میشد در اکثر اثار موفق کمدی دید. بخش مهمی از موفقیت «بدون شرح» هم به فیلمنامه آن برمیگشت که توسط پیمان قاسمخانی، سروش صحت، خشایار الوند، مهراب قاسمخانی، ریما رامینفر و حمید برزگر نوشته شده بود. قاسمخانی استاد خلق شخصیتهای کمدی ماندگار و همچنین تکهکلامها و موقعیتهای کمدی جذاب است و میشود تاثیر او را در خلق این شخصیتهای جذاب تحریریه شهرقشنگ دید. قاسمخانی چند سال بعد با همراهی همین تیم، سرپرستی نویسندگان مجموعه «کمربندها را ببندیم» را هم به عهده گرفت؛ سریالی که باز هم به یکی از کمدیهای موفق تلویزیون تبدیل شد.
تکهکلامهای ماندگار | یکی از دلایل جذابیت مجموعه «بدون شرح»، تکه کلامهای جذاب شخصیتهای کاووسی و فرید بود. لحن صحبت کردن آقای کاووسی، اطلاعات ناقصی که از شعرها، ضربالمثلها و زبانهای مختلف داشت همگی باعث شد که این شخصیت در آن دوره بسیار مورد توجه قرار بگیرد. تکه کلامهای «دیجیتالم کجا بود؟»، «نمیدونم چیچی حافظا.»، «کشتی به گل نشسته»، «ولا غیر» و … آن زمان مدام توس مردم استفاده میشد. از طرف دیگر تکهکلامهای شخصیت فرید هم بسیار مورد توجه قرار داشت. بخصوص زمانی که «آقای کاووسی» را «آی کاووسی» ادا میکرد یا میگفت: « خوب چیزیه آقا، خوووووب.»
سریال «بدون شرح» به کارگردانی مهدی مظلومی با بازی فتحعلی اویسی، امیر جعفری، مریم سعادت، فلامک جنیدی، لیلی رشیدی، بیژن بنفشهخواه، محمود بصیری و … سال 1381 روی آنتن رفت. «بدون شرح» هنوز هم در بازپخشها با استقبال زیادی روبهرو میشود و نامش به عنوان یک مجموعه شبانه کمدی در ذهنها مانده است.