نگاهی به کارنامه و اتفاقات زندگی هنری زنده‌یاد امین تارخ به بهانه سالروز درگذشتش | همیشه استاد

سوسن سیرجانی | دوم مهرماه اولین سالگرد درگذشت امین تارخ است. او همانطور که نزدیک به نیم‌قرن مسیر هنری خود را به دور از حاشیه طی کرده بود، به دور از هیاهو پس از چند روز بستری در بیمارستان در سن 69 سالگی درگذشت. او هم در عرصه بازیگری و هم در عرصه آموزش اتفاق‌های ماندگار و بزرگی را رقم زد.

به گزارش فیلم‌نیوز، اززنده یاد امین تارخ نقش‌های ماندگاری در سینما و تلویزیون پس از انقلاب باقی مانده است. اما نقش او در هنرهای نمایشی ایران محدود به بازیگری نبود. او سال‌ها در راس خانه سینما و انجمن بازیگران قرار داشت و همچنین سه دهه استعدادهای بازیگری زیادی را پرورش و تحویل جامعه هنری داد. کارنامه هنری تارخ طی 5 دهه، فراز و فرودهای زیادی داشته، اما او همیشه به عنوان یکی از چهره‌های اثرگذار سینما و تلویزیون شناخته می‌شد.  

آغاز بازیگری | امین تارخ به صورت کاملا آکادمیک وارد هنر بازیگری شد. او با اتمام تحصیلات دبیرستان در سال 1351 به دانشکده هنرهای زیبا رفت و در سال 1356 از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. در دوران تحصیل  مانند همه دانشجوهای هنرهای نمایشی، تارخ با چند نمایش به صحنه رفت. در کنار این، او به صورت تجربی در یک برنامه تلویزیونی و دو نمایش تلویزیونی هم حضور پیدا کرد. یکی از این نمایش‌ها «ارثیه ایرانی» به نویسندگی اکبر رادی بود. اما از آنجایی که شروع کار هنری او با پیروزی انقلاب و تعطیلی و تعلیق موقتی کارهای هنری مصادف شد، در سال‌های ابتدایی چندان مجالی برای حضور در کارهای مهم پیدا نکرد و عملا تا پیش از شروع دهه 60 کسی امین تارخ را به عنوان بازیگر نمی‌شناخت.

آثار صحنه‌ای | تارخ کارش را با تئاتر شروع کرد و عمده کارهای صحنه‌ای او به پیش از انقلاب و در زمان تحصیل او بر می‌گردد. کارهایی که براساس نمایش‌نامه‌های مشهور جهان مثل «اتللو»، «هنری چهارم»، «لازارتی» و… نوشته و اجرا شده بود. اما یکی از مهم‌ترین تجربه‌های صحنه‌ای این بازیگر به بازی در نقش سردار در تئاتر «مرگ یزدگرد» ساخته بهرام بیضایی بر می‌گردد. بیضایی که انگار تارخ را پس از دیدن بازی او در نمایش تلویزیونی «ارثیه ایرانی» انتخاب کرده بود، یکی از نقش‌های اصلی کار تاریخی خود را به این جوان 26 ساله سپرد. نقشی که در نسخه سینمایی این تئاتر هم به تارخ داده شد. پس از انقلاب به دلیل فعالیت مستمر امین تارخ در تلویزیون و سینما، او از صحنه فاصله گرفت، اما در دهه هفتاد به دنبال تلاش‌هایی که برای احیای تئاتر کرد در نمایش «تنبور نواز» ساخته هادی مرزبان حضور پیدا کرد و سال 1376 هم داور جشنواره تئاتر فجر شد.

آثار سینمایی | شروع حضور تارخ در سینما با نسخه سینمایی «مرگ یزدگرد» رقم خورد. فیلمی که تنها در جشنواره فجر به نمایش درآمد و بعد از آن توقیف شد. پس از آن به مدت ده سال، تارخ در مهم‌ترین آثار سینمایی آن دوران مثل «پرنده کوچک خوشبختی»، «پاییزان»، «مادر» و «سرب» حضور پیدا کرد. در سال‌های 70 و 71 تارخ با سه فیلم «مجسمه»، «سارا» و «دلشدگان» قدرت بازیگری خود را در ژانرهای مختلف نشان داد. او در نیمه دوم دهه هفتاد هم در چند فیلم بازی کرد و برای بازی در «ماه و خورشید» سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را گرفت. پایان این دهه با «عشق+2» برای تارخ رقم خورد، فیلمی متوسط اما پرمخاطب که از فرودهای کارنامه او محسوب می‌شود. «پرونده هاوانا» و «پا برهنه در بهشت» بیشتر از بقیه آثار او در دهه 80 مورد توجه قرارگرفتند. «پشت دیوار سکوت» و «بن بست وثوق» آخرین آثار امین تارخ در دهه 90 و در سینمای ایران بودند. فیلم‌هایی که مرود استقبال مخاطب قرار نگرفتند.

آثار تلویزیونی | زمستان سال 1362، سریال «سربداران» از شبکه یک پخش شد و مخاطب عام چهره و بازی امین تارخ را برای اولین‌بار دید. او در این سریال نقش شیخ حسن جوری یکی از مبارزین ایرانی را بر عهده داشت. یک‌سال پس از آن، تارخ برای بازی در یکی از ماندگارترین آثارش یعنی مجموعه تلویزیونی «بوعلی سینا» دعوت شد. سریالی تاریخی که امین تارخ را تبدیل به چهره‌ای محبوب و شناخته شده کرد. در ابتدای دهه هفتاد تارخ با نقشی متفاوت از آثار تاریخی قبل با سریال درام خانوادگی «آپارتمان» به تلویزیون بازگشت. دهه هشتاد اما سال‌های بازی در آثار مهمی مثل «معصومیت از دست رفته»، «سفر سبز»، «اغما» و «جراحت» برای او بود. تارخ در دهه 90 هم با سه سریال «رهایم نکن»، «گاهی به پشت سر نگاه کن» و «سایه‌بان» در تلویزیون حضور داشت، اما ریزش مخاطب رسانه ملی بود یا کیفیت آثار، به هرحال باعث شد که به اندازه دو دهه قبل، در تلویزیون دیده نشود.

آثار نمایش خانگی |  اواخر دهه 90 و با کوچ بیشتر هنرمندان به شبکه نمایش‌خانگی، امین تارخ هم حضور در این رسانه را پذیرفت و در دو سریال بازی کرد. مجموعه اول «آقازاده» بود که با داستانی جنجالی به یکی از آثار پر بیننده تبدیل شد. تارخ در این مجموعه نقش پیرمرد دنیا دیده‌ای را داشت که مقامات سیاسی برای او احترام زیادی قائل بودند و از او کسب اجازه می‌کردند. اما پسرش حامد زیر ذره‌بین بود و عده‌ای در تلاش برای نابودی او. تارخ نقشش در «آقازاده» را با رعایت همان ظرافت‌های همیشگی در بازی به نمایش گذاشت. اما پس از این سریال بازی در «خسوف» را پذیرفت. سریالی که آخرین اثر کارنامه هنری تارخ هم بود. او در این مجموعه، بزرگ یک خانواده بود که پنهانی کارهای خلاف اقتصادی انجام می‌داد و از نیمه داستان عاشق معشوقه خواهرزاده خود شد. عشق پیری که تعداد زیادی از افراد یک خانواده را به مرز نابودی برد.

بیشترین همکاری | امین تارخ از آن چهره‌های سینما بود که با اکثر کارگردانان بزرگ سینما همکاری داشته. اما از میان آنها در دو فیلم «مادر» و «دلشدگان» به عنوان بازیگر در کنار علی حاتمی حضور داشت. یکی از اولین آثار قابل توجه تارخ بازی در فیلم «سرب» مسعود کیمیایی بود. همکاری مجدد با این کارگردان برای تارخ در اواسط دهه هشتاد با فیلم «رییس» رقم خورد. امین تارخ تنها در دو فیلم کمدی حضور داشت و ژانر کاری او چندان با اکبر عبدی همسان نبود، اما آن دو با هم سه همکاری داشتند؛ در فیلم‌های «مادر»، «دلشدگان» و «آرزوهای بزرگ».  سیروس مقدم، محمد مهدی عسگرپور و مازیار میری هم از سریال‌سازانی بودند که تارخ در تلویزیون در دو اثر از هرکدام از آنها حضور پیدا کرده.

شاه نقش‌ها | انتخاب سختی است که از میان آثار ماندگار امین تارخ، چندتایی را به عنوان شاه نقش معرفی کنیم. بسیاری هنوز هم پس از گذشت 40 سال، تارخ را با نقش بوعلی‌سینا به یاد می‌آورند. اما تنها چند سال پس از این سریال تارخ با بازی در نقش یک جوان یهودی در فیلم «سرب» مسعود کیمیایی جلوه دیگری از بازی خود را به مخاطب نشان داد. بازی کمدی او در فیلم «مجسمه» هم از آن نقش‌های متفاوت و ماندگار کارنامه‌اش است. از طرفی شاید تنها کسی که در بستر درام توانسته بهترین بازی را از تارخ بگیرد، داریوش مهرجویی در فیلم «سارا» باشد. اما سه سریال «معصومیت از دست رفته»، «اغما» و «سفر سبز» است که در میان‌سالی تارخ، اوج هنر بازیگری و پختگی او را در این حرفه نشان می‌دهد.  

فعالیت‌های آموزشی | امین تارخ به عنوان دانش‌آموخته رشته بازیگری که خود از مسیر آکادمیک وارد این حوزه شده بود، اولین مدرسه بازیگری در ایران را با نام کارگاه آزاد بازیگری در سال 1373 پایه‌گذاری کرد. او سال‌های برای ارتقا کیفیت آموزش بازیگری تلاش کرد و حتی به عنوان مدرس برای تدریس بازیگری به مدت دو سال به کشور استرالیا دعوت شد. کارگاه آزاد امین تارخ، چهر‌ه‌های مهم حال حاضر سینمای ایران مثل شبنم مقدمی، گلاره عباسی، حبیب رضایی، ترانه علیدوستی، مهتاب کرامتی و… را به دنیای بازیگری معرفی کرد. این آموزشگاه هنوز هم جزو موسسات طراز اول آموزش بازیگری در ایران است.

پست های مشابه :

همیشه استاد مروری بر نقش‌آفرینی امیر آقایی در قامت یک ضد قهرمان به بهانه سال‌روز تولد این بازیگر |شمایل جذاب یک یاغی نگاهی به سریال‌هایی که این اواخر با اقتباس از روی داستان‌ها ساخته شده‌اند به بهانه از سر گیری پخش سریال «سوران» | جذابیت اقتباس مروری بر آثاری که ماجرایشان به نحوی با حرفه خبرنگاری یا روزنامه‌نگاری گره خورده است، به بهانه روز خبرنگار| آرزو داشتم یه روز…