انصراف بازیگران از یک پروژه و سپردن نقش به بازیگیری دیگر، در پیش‌تولید یا حتی زمان تولید یک فیلم، اتفاق رایجی است. خیلی وقت‌ها این تعویض به نفع بازیگر جایگزین میشود و نقش چنان اهمیتی پیدا می‌کند که برایش سیمرغ به همراه می‌آورد. بسیاری از نقش‌های مهمی که در سینما به خاطر داریم بعد از چنین تعویض‌هایی شکل گرفته‌اند. «دسته دختران» که این روزها روی پرده سینماهاست هم جزو آثاری است که با چنین مختصاتی ساخته شده. به بهانه اکران این فیلم مروری داریم بر مهمترین تعویض‌های سینمای ایران.
به گزارش فیلم‌نیوز، تعداد فیلم‌هایی که بازیگرانشان در زمان تولید تعویض شده‌اند بسیار زیاد است. مثلا در فیلم «روبان قرمز»، پرویز پرستویی جایگزین جمشید هاشم‌پور شده بود و در همین فیلم، آزیتا حاجیان هم به جای یاسمن ملک‌نصر، به میدان آمده بود. در فیلم «شوکران» بهروز افخمی، قرار بود نقش سیما توسط غوغا بیات ایفا شود که هدیه تهرانی جایگزین آن شد یا در «سنتوری» داریوش مهرجویی، بهرام رادان جایگزین محمد سلوکی شده بود. فیلم «خیابان‌های آرام» کمال تبریزی هم چند جابه‌جایی داشت. نیکی کریمی و حسن معجونی جایگزین هدیه تهرانی و رضا عطاران شده بودند؛ فیلمی که هیچ‌وقت امکان اکران پیدا نکرد.
دسته دختران| منیر قیدی| 1400
بازیگر تعویض شده: لیلا حاتمی / بازیگر جایگزین: نیکی کریمی
انتخاب اول منیر قیدی برای «دسته دختران» لیلا حاتمی بود. این فیلم قرار بود سال 1398 کلید بخورد. بعد از سه ماه پیش‌تولید زمانی که قرار شده ضبط را شروع کنند همه‌چیز به خاطر شیوع کرونا بهم ریخت و نهایتا لیلا حاتمی تصمیم گرفت از این پروژه انصراف دهد. منیر قیدی در این باره گفته: «لیلا خیلی منطقی و دوستانه نگران کرونا بود و بالأخره دو تا بچه هم داشت و از این جهت نتوانستیم ایشان را در فیلم داشته باشیم. البته خوشبختانه هیچ‌کدام از بازیگران وعوامل اصلی کار کرونا نگرفتند و کار در آن شرایط سخت هوایی و کرونایی اهواز به خوبی پیش رفت.» حالا که فیلم اکران شده و آن را دیده‌ایم، حتی نمی‌توانیم تصور کنیم که اگر لیلا حاتمی جای نیکی کریمی بازی می‌کرد، وضعیت به چه صورت پیش می‌رفت.
بی‌همه‌چیز| محسن قرائی| 1399
بازیگر تعویض شده: شهاب حسینی / بازیگر جایگزین:هادی حجازی‌فر
شهاب حسینی درحالی از پروژه «بی همه‌چیز» انصراف داد که بخشی از فیلم با حضور او ضبط شده بود. به گفته جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده فیلم با رفتن حسینی و جایگزین شدن هادی حجازی‌فر در نقش دهدار، پروژه حدود یک میلیارد تومان ضرر داده چون مجبور شده‌اند همان بخشی را که با حضور شهاب گرفته‌اند مجددا با حجازی‌فر تکرار کنند. علت انصراف شهاب حسینی هم اختلاف‌های داخلی بوده. آنطور که شنیده میشود حسینی نسبت به برخی دیالوگ‌ها و بخش‌هایی از فیلمنامه گلایه داشته و پیشنهادهایی برای تغییر داده اما به جایی نرسیده و نهایتا تصمیم به انصراف گرفته. در نهایت «بی همه‌چیز» فیلم قابل قبولی از آب درآمد و بازی حجازی‌فر هم در نقش دهدار مورد توجه قرار گرفت.
شبی که ماه کامل شد| نرگس آبیار| 1397
بازیگر تعویض شده: هومن سیدی / بازیگر جایگزین: هوتن شکیبا
زمانی که فیلم «شبی که ماه کامل شد» در مرحله پیش‌تولید بود خبری منتشر شد که هومن سیدی بازیگر نقش اصلی آن است. سیدی این خبر را در صفحه اینستاگرام خود به اشتراک گذاشت و رسما خبر جدایی‌اش را اعلام کرد. او نوشت: «متاسفانه با همه عشق و احترامی که برای تیم فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» قائلم، اما به‌دلیل مشکلات شخصی غیرمترقبه‌ای که برایم ایجاد شد، ناگزیر به انصراف شدم. کم‌سعادتی و بدشانسی بنده باعث شد تا همکاری‌ام با نرگس آبیار نازنین و محمد قاسمی درجه‌یک و تیم بازیگری عالی و پشت صحنه‌ای حرفه‌ای را از دست بدهم». این تعویض به نفع هوتن شکیبا تمام شد که با بازی در نقش عبدالحمید ریگی تحسین همه را برانگیخت و در جشنواره سی‌وهفتم برای این نقش سیمرغ گرفت.
متری شیش‌ونیم| سعید روستایی| 1396
بازیگر تعویض شده: شهاب حسینی / بازیگر جایگزین: نوید محمدزاده
قرار بود شهاب حسینی نقش ناصر خاکزاد؛ قاچاقچی فیلم «متری شیش‌ونیم» را بازی کند. بعد از طولانی شدن پیش‌تولید، خبر آمد که انصراف داده و این شد که نقش ناصر به نوید محمدزاده رسید. نوید پیش از انصراف شهاب حسینی قرار بوده نقش پلیس دوم (دستیار پیمان معادی) را بازی کند. پیمان معادی هم از ابتدا نقش پلیس اصلی را برعهده داشت. بعد از این جابه‌جایی نقش پلیس دوم به یک بازیگر تازه‌کار رسید. جمال ساداتیان مدتی بعد درباره جدایی شهاب گفت: «ایشان خودشان را در نقش‌های شهید بابایی و نقش‌های مثبت دیده بودند و نقش منفی «متری شیش‌ونیم» برایش ناگوار بود. با توجه به ذهنیتی که نسبت به کاراکتر او در جامعه شکل گرفته، فکر کرد این نقش ممکن است بر تصویری که از او در ذهن مخاطب شکل گرفته، تاثیر بگذارد.» این جابه‌جایی هم به نفع نوید محمدزاده تمام شد و در جشنواره سی‌وهفتم برای نقش ناصر نامزد سیمرغ شد.
ماجرای نیمروز: ردخون| محمدحسین مهدویان|1395
بازیگر تعویض شده: الناز شاکردوست / بازیگر جایگزین: بهنوش طباطبایی
الناز شاکردوست پیش‌تر هنگام بازی در فیلم «دوطبقه روی پیلوت» مصدوم شده بود اما وقتی با پیشنهاد محمدحسین مهدویان مواجه شد، دوره نقاهت را سپری کرده بود و به همین خاطر پذیرفت. کمی بعد اما متوجه شد نقشش در این فیلم نیاز به فعالیت جسمانی زیاد دارد و انصراف داد. بعد از این بود که مهدویان سراغ بهنوش طباطبایی رفت. نقشی که طباطبایی در «ماجرای نیمروز: رد خون» بازی کرد، نیازمند آمادگی جسمانی است و سابقه او در ورزش به کمکش آمد. فیلم موقعیت‌هایی ویژه دراختیار طباطبایی گذاشته تا قدرت بازیگری و توان جسمی خود را به‌طور همزمان به نمایش بگذارد. او برای این فیلم نامزد دریافت سیمرغ شد.
ابد و یک روز| سعید روستایی| 1394
بازیگر تعویض شده: ترانه علیدوستی / بازیگر جایگزین: پریناز ایزدیار
سعید روستایی مدت‌ها با فیلمنامه «ابد و یک روز» دنبال سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده بوده اما کسی به او اعتماد نمی‌کرد. برای همین هم پروسه تولید زمان زیادی برد. نوید محمدزاده انتخاب اول او بوده اما برای بازیگر زن اصلی چند گزینه مد نظر داشت. انتخاب نهایی سعید روستایی ترانه علیدوستی بود. ترانه فیلمنامه را خوانده و آن را پسندیده بود اما حضور در سریال »شهرزاد» مانع از این شد که پاسخ مثبت بدهد. سعید روستایی هم مدتی بعد پریناز ایزدیار را جایگزین کرد. یکی از غافلگیری‌های «ابد و یک روز» بازی خوب پریناز ایزدیار بود. او در نقش سمیه توانست شمایل دختری از طبقه فرودست جامعه را طوری باورپذیر ارائه دهد که گویا یکی از افراد این قشر است. ایزدیار برای ایفای نقش سمیه در این فیلم از جشنواره‌های مختلف جوایز متعددی گرفت که شاخص‌ترین آن سیمرغ اصلی جشنواره سی‌وچهارم فجر بود.
نگار | رامبد جوان| 1394
بازیگر تعویض شده: پیمان معادی / بازیگر جایگزین: محمدرضا فروتن
پیمان معادی از نخستین بازیگرانی بود که برای بازی در فیلم «نگار» انتخاب شد و قرار بود نقش مرد اصلی فیلم را بازی کند. رامبد جوان بعد از پایان فصل دوم «خندوانه» پبش‌تولید «نگار» را آغاز کرد و قصد داشت فیلمش را به جشنواره فجر برساند اما به دلیل مشغله بازیگران اصلى فیلمبردارى به تأخیر افتاد. آنطور که شنیده میشود درست چند ساعت مانده به شروع ضبط، پیمان معادی به حضورش در این فیلم شک می‌کند و کنار می‌رود. تنها کاری هم که از دست رامبد جوان بر می آید این است که از محمدرضا فروتن دعوت به همکاری کند. خود رامبد گفته بود که محمدرضا مثل یک اورژانس به دادش رسیده و اصلا از معادی ناراحت نیست. محمدرضا فروتن سال‌هاست از دوران اوج بازیگری فاصله گرفته و در «نگار» هم بازی قابل قبولی به نمایش نگذاشت.
عادت نمی‌کنیم| ابراهیم ابراهیمیان| 1394
بازیگر تعویض شده: نیکی کریمی / بازیگر جایگزین: هدیه تهرانی
قرار بود نیکی کریمی در «عادت نمی‌کنیم» بازی کند. حتی در جلسات دورخوانی فیلمنامه هم شرکت کرده بود اما نهایتا انصراف داد و ابراهیم ابراهیمیان از هدیه تهرانی برای بازی در این نقش دعوت کرد. نکته قابل توجه اینجاست که سال 89 دقیقا عکس این اتفاق افتاده بود. قرار بود «خیابان‌های آرام» با حضور هدیه تهرانی ساخته شود، اما به دلیل برخی مشکلاتی که سر راه خروجش از ایران وجود داشت، نیکی کریمی جایگزینش شد.«عادت می‌کنیم» فیلم متوسطی بود و نقشی که هدیه تهرانی آن را بازی می‌کرد هم آن طور که باید متفاوت و خاص نبود. اما خیلی‌ها از حضور مجدد هدیه تهرانی مقابل محمدرضا فروتن بعد از 16 سال استقبال کردند.
درباره الی و سوپراستار| اصغر فرهادی و تهمینه میلانی| 1387
بازیگر تعویض شده: حامد بهداد در درباره الی و محمدرضا گلزار در سوپراستار / بازیگر جایگزین: شهاب حسینی
شهاب حسینی در سال 1387 در دو فیلم، جایگزین دو بازیگر شد. تهمینه میلانی گلزار را برای «سوپراستار» انتخاب کرده بود اما گلزار با خواندن فیلمنامه احساس کرده با این نقش دست به خودزنی میزند و انصراف داد. میلانی هم از شهاب حسینی دعوت به همکاری کرد؛ یک جابه‌جایی موفق که برای شهاب حسینی سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد را به همراه داشت. همان سال شهاب در «درباره الی» هم جایگزین حامد بهداد شد. البته اینجا ماجرا یک مقدار فرق داشت. ابتدا قرار بود پیمان معادی، نقش احمد را بازی کند و بهداد نقشی را داشته باشد که معادی آن را بازی کرد. وقتی بهداد و فرهادی به توافق نرسیدند، فرهادی چرخشی در نقش‌ها انجام داد و نقش بهداد را به معادی داد و شهاب حسینی را برای نقش احمد درنظر گرفت. در «درباره الی» با اینکه نقش کوتاهی بازی کرد اما در ذهن‌ها ماندگار شد.
مهمان مامان| داریوش مهرجویی| 1382
بازیگر تعویض شده: محمدرضا گلزار / بازیگر جایگزین: پارسا پیروزفر
طبق شنیده‌ها گلزار که آن زمان به خاطر بازی در «شام آخر» و «بوتیک» برای خودش سوپراستاری شده بوده و فیلم هایش به شدت می فروخته، دستمزد یک سوپراستار را از مهرجویی طلب کرده و او هم نپذیرفته. خود گلزار در مصاحبه‌ای گفته آن زمان خودش را کاملا برای این نقش آماده کرده بوده و حتی سر پل تجریش با گردوفروش‌ها می‌نشسته و گردوشکستن تمرین می‌کرده تا این که یک‌مرتبه دیگر با او تماس نگرفته‌اند. گلزار جایی دیگر هم گفته از آنجایی که همزمان با «مهمان مامان» در «کما» هم بازی می‌کرده، مجبور شده ریش‌هایش را بتراشد و برای این کار از مهرجویی اجازه نگرفته و احتمال داده که مهرجویی از این مسئله ناراحت شده باشد. پارسا پیروزفر یکی از متفاوت‌ترین بازی‌هایش را در این نقش به نمایش گذاشت و نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.
شام آخر| فریدون جیرانی| 1380
بازیگر تعویض شده: آزیتا حاجیان / بازیگر جایگزین: کتایون ریاحی
فریدون جیرانی برای نقش مهین مشرقی چند گزینه مدنظر داشت که شاخص‌ترینشان بیتا فرهی و رویا نونهالی بوده‌اند. در نهایت اما آزیتا حاجیان را انتخاب کرد و حتی قرار بوده محمدرضا شریفی‌نیا نقش همسر او را بازی کند. حاجیان فیلمنامه را خواهد ولی به دلایلی جواب جیرانی را نداد. گفته میشود بعدا حاجیان دلیل امتناع از بازی در «شام آخر» را شباهت آن با یک خاطره دانسته. بعد از اینکه حاجیان پاسخ نداد، جیرانی هم ترکیب بازیگران را عوض کرد و سراغ کتایون ریاحی و آتیلا پسیانی رفت. یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های کتایون ریاحی در «شام آخر» رقم خورد. او در این فیلم توجه خاص و عام را جلب کرد و وجهی دیگر از بازی‌اش را به نمایش گذاشت. او برای «شام آخر» نامزد سیمرغ شد و جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را از جشنواره فیلم قاهره گرفت.
قرمز| فریدون جیرانی| 1377
بازیگر تعویض شده: امین حیایی / بازیگر جایگزین: محمدرضا فروتن
سال 1377 امین حیایی برای فیلم «قرمز» انتخاب شد و جلوی دوربین رفت. حتی ۲۰دقیقه هم فیلمبرداری شد اما بعد از آن دیگر سر فیلمبرداری نرفت. محمدرضا فروتن که با «مرسدس» مسعود کیمیایی نامش سر زبان‌ها افتاده بود، به‌جای او به پروژه دعوت شد. امین حیایی چند سال پیش در برنامه اینترنتی «سی‌وپنج» گفت آن زمان به دلیل خودکشی دوست صمیمی و مرگ خواهرش انقلابی درونی در او شکل گرفته بوده و نمی‌توانسته به همکاری ادامه دهد. محمدرضا فروتن بازی درجه یکی در «قرمز» به نمایش گذاشت و این نقش شهرتش را میان مخاطبان سینما بیشتر کرد. از آن‌طرف چندسال طول کشید تا حیایی خود را به عنوان نفر اول سینما ثابت کند؛ کاری که «قرمز» به‌راحتی برایش انجام می‌داد.
آژانس شیشه‌ای| ابراهیم حاتمی‌کیا| 1376
بازیگر تعویض شده: آتیلا پسیانی / بازیگر جایگزین: رضا کیانیان
آتیلا پسیانی مسئول انتخاب بازیگران «آژانس شیشه‌ای» بود. قرار بود خودش نقش سلحشور را بازی کند اما به دلیل تداخل کاری و سفر به خارج از کشور برای اجرای یک تئاتر، رضا کیانیان جایش را گرفت. پسیانی چندسال پیش در برنامه «من و شما» گفت: «برای نقش سلحشور که رضا کیانیان به بهترین شکل آن را ایفا کرد، مهدی سجاده‌چی و کامران نواب صفوی و خود من هم کاندیدا بودیم. برای «به رنگ ارغوان« بازی در نقشی که حمید فرخ‌نژاد آن را بازی کرد، به من پیشنهاد شد. حاتمی‌کیا برای بازی در سریالش هم به من پیشنهاد بازی داد که من سر یک کار دیگر بودم و علاوه بر آن فکر کنم دستمزدی که مطرح کرده بودم، به مذاق تهیه‌کننده خوش نیامد.» رضا کیانیان در «آژانس شیشه‌ای» نقش سلحشور را طوری بازی کرد که هم پسند کارگردان افتاد، هم منتقدان و هم مخاطبان. او برای این نقش سیمرغ مکمل جشنواره فجر را به‌دست آورد. این شخصیت جزو شاه‌نقش‌های کارنامه کیانیان شد.
مرسدس| مسعود کیمیایی| 1376
بازیگر تعویض شده: فریبرز عرب‌نیا / بازیگر جایگزین: محمدرضا فروتن
انتخاب اول مسعود کیمیایی برای نقش اصلی «مرسدس«، فریبرز عرب‌نیا بود. او آن زمان جزو ستاره‌های مطرح سینما به حساب می‌آمد و در سلطان و ضیافت خوش درخشیده بود برای همین هم تقاضای دستمزد بالا کرد و همین باعث شد تا نظر کیمیایی تغییر کند و دست روی محمدرضا فروتن بگذارد. بازیگری که تا آن زمان شهرتی به دست نیاورده بود. تا پیش از «مرسدس»، فریبرز عرب‌نیا توانسته بود خودش را به عنوان ستاره فیلم‌های کیمیایی تثبیت کند. همه انتظار داشتند جایگزین او بتواند تا همان اندازه قدرتمند ظاهر شود و بدرخشد. فروتن پیش از مرسدس، در چند نقش فرعی بازی کرده بود و به عنوان نقش اصلی یکی از فیلم‌های مسعود کیمیایی کار خیلی سختی داشت اما از پس آن برآمد.«مرسدس« سکوی پرتاب این بازیگر شد و توانست بعد از این فیلم، با «اعتراض» و «زیر پوست شهر» و «قرمز» به عنوان یک ستاره سینما تثبیت شود.
تاراج| ایرج قادری| 1363
بازیگر تعویض شده: ایرج قادری / بازیگر جایگزین: جمشید هاشم‌پور
آنطور که شنیده میشود ایرج قادری قرار بود در فیلم «تاراج»، خودش ایفاگر نقش زینال بندری باشد. حتی تست گریم هم شد اما به‌خاطر اینکه در آن زمان ممنوع‌التصویر بود، ارشاد به او اجازه نداد جلوی دوربین برود. به همین دلیل هم جمشید هاشم‌پور جایگزینش شد. خود ایرج قادری در مصاحبه‌ای گفته که به نظرش هاشم‌پور اصلا مناسب این نقش نبوده و ابتدا کامال با حضورش مخالفت کرده اما بعد از مدتی به خاطر اصرارهای اطرافیان تصمیم به پذیرش او گرفته. مهمترین اتفاق کارنامه جمشید هاشم‌پور با نقش زینال بندری در این فیلم رقم خورد و زینال یکی از قاچاقچی‌های ماندگار سینمای ایران شد. ایرج قادری در این‌باره گفته که جمشید هاشم‌پور با این فیلم آدم دیگری شد.
