سما بابایی | تعدادِ آهنگ‌سازانِ زنی که این امکان را یافته‌اند تا نواهای‌شان در فیلم‌ها بنشیند آن‌قدر اندک است که به زحمت به تعدادِ انگشتانِ دو دست می‌رسد. پنج سال بعد از اختراع برادران لومیر، سینما به ایران راه پیدا کرده است و این یعنی بیش از یک قرن است که فیلم ساخته می‌شود، سریال و مستند و اکثر قریب‌به اتفاق‌شان نیز موسیقی دارند. این یعنی صدها هزار فیلم در طولِ بیش از یک قرن و اما گمان‌تان می‌رود چند زن برای این همه فیلم، موسیقی نوشته‌اند؟ یک دهم؟ یک صدم؟ یک هزارم؟ هیچ‌کدام… عدد آن‌قدر کم است که اصلا به آمار درنمی‌آید. می‌خواهید ابعاد فاجعه را حس کنید، همین حالا که این گزارش را می‌خوانید از میان صد آهنگساز عضو خانه‌ی سینما، فقط سه آهنگساز زن داریم که آنها نیز نیمه‌فعال هستند (اگر نگوییم غیرفعال).
به گزارش فیلم‌نیوز، اگر این روزها به جامعه‌ی موسیقی ایران که نگاه کنید، متوجه می‌شوید تعداد فعالانِ زنِ آن بیش از مردان است؛ اما چه فایده وقتی همه‌شان بیش‌تر نوازندگی می‌کنند و تدریس و خبری از رهبری ارکستر، مایستر بودن، آهنگسازی و غیره نیست. درباره‌ی آهنگسازی فیلم‌ها که بهتر است اصلا حرفی نزنیم. اما هر گاه ساختِ موسیقی اثری به زنان سپرده شده، نتیجه‌ی کار شگفت‌انگیز بوده و بعد از آن باز هم کارگردانان (حتی زنان) تلاشی نکرده‌اند برای بهره‌وری از حضورِ زنانِ آهنگساز. در این گزارش نگاهی کوتاه داشته‌ایم به کار آهنگ‌سازانِ زنی که به عنوان سازنده موسیقی متن در عرصه‌ی آثار تصویری فعالیت کرده‌اند. اسامی آهنگسازان بانو به ترتیب حروف الفبا آمده است.
بیتا بهشتیان | آثار : آفتابگردان‌های وحشی / گزارش مریم / روز باران
بیتا بهشتیان سال‌هاست به عنوان آهنگساز، با صدا و سیما هم‌کاری داشته است. او با ساخت موسیقی فیلم آفتابگردان‌های وحشی و چند اثر دیگر، آهنگسازی فیلم را آغاز کرد و به عضویت کانون آهنگسازان سینمای ایران درآمد و در بسیاری از دوره‌های جشن سینمای ایران به عنوان عضو هیئت داوران حضور داشته‌است. او در تیر ۱۳۹۰ به عنوان یکی از داوران موسیقی فیلم پانزدهمین جشن سینمای ایران به دبیری کیومرث پوراحمد معرفی و سپس به عنوان سرشاخهی آهنگسازان، برای داوری بهترین کارگردانی فیلم اول انتخاب شد.
بیتا بهشتیان علاوه بر تدریس موسیقی، عضو آکادمی علوم و هنرهای سینمایی ایران است. او در این سال‌ها ساخت موسیقی برای فیلم‌های آفتابگردان‌های وحشی، گزارش مریم، روز باران و سریال تلویزیونی راهیان بهشت را نوشته است. این آهنگساز زن هم‌چنین برای مستندهای بسیاری نیز موسیقی نوشته است.
گیتی پاشایی | آثار : تیغ و ابریشم / گروهبان / سرب
گیتی در اواخر دهه چهل، فعالیت رسمی خود را با خوانندگی در رادیو و تلویزیون به عنوان خواننده‌ی پاپ آغاز کرد، هر چند مدتی بعد به عرفان روی آورد و نتیجه‌ی آن کار روی شعرهای شاعران معاصر چون مهدی اخوان ثالث، احمدرضا احمدی، محمدعلی سپانلو و نصرت فرزانه بود که هم خود آهنگ‌سازی‌شان می‌کرد و هم می‌خواند. او یک‌بار در سال ۱۳۵۶ در فیلم «سفر سنگ» به کارگردانی همسرش مسعود کیمیایی به عنوان بازیگر حضور یافت اما پس از آن دیگر به بازیگری نپرداخت. گیتی پاشایی پس از انقلاب به‌طور جدی به کار آهنگسازی پرداخت و با سه فیلم تیغ و ابریشم، سرب و گروهبانهر سه به کارگردانی مسعود کیمیایی به عنوان آهنگساز فیلم شناخته شد. ناصر چشم‌آذر کار تنظیمِ موسیقی تیغ و ابریشم برعهده گرفت و آندره آرزومانیان» نیز در این اثر همراهی‌کننده‌‌ی پاشایی بود.
زنده‌یاد «پاشایی» در موسیقی این اثر از فضای موسیقی الکترونیک بهره برد و همین امر سبب شد تا به فضاسازی‌های فیلم کمک کنند. هر کجا که فیلم به قاچاقچیان بازمی‌گردد، موسیقی ناگهان با دلهره به یادمان می‌آورد که با چه جمع شومی روبه‌رو هستیم. موسیقی فیلمِ «سرب» اما از لحاظ نوع ملودی پردازی و نیز استفاده از سازهای زهی، آرشه‌ای و مضرابی کمانچه و سه تار تجربه‌ای موفق‌تر از دیگر آثار اوست. او در این فیلم از موسیقی یهودیان بهره گرفت. مسعود کیمیایی درباره‌ی موسیقی فیلم «سرب» گفته: «یهودی‌ها در آن سالهای بسیار سخت، به شدت ترس داشتند و برای اینکه نهراسند و بیدار بمانند ضرب موسیقی تندی داشتند. این ضرب تند در این فیلم رعایت شده، اما الان که فیلم را می بینم معتقدم موسیقی آن زیاد است و باید کمتر باشد.»
سوسن شاکرین | آثار : افسانه مه پلنگ / برخورد / یاد و دیدار
نام سوسن شاکرین پس از شیدا قراچه‌داغی و گیتی پاشایی به عنوان سومین زن در موسیقی فیلم، در فرهنگ سینمای ایران به ثبت رسیده‌است. او که همین چند سال قبل غریبانه و بر اثر سرطان در بیمارستانِ فیروزگرِ تهران درگذشت، در طول دورانِ هنری خویش در سازمان کر اپرا، کر ارکستر سمفونیک و کر تالار رودکی حضوری فعال و پیگیر داشت. از عمده کارهای او، ساختن موسیقی متن برای نمایشنامه رادیویی «آهسته با گل سرخ» و موسیقی برای نمایش عروسکی «ماه پیشونی» برای اجرا در جشنواره تئاتر عروسکی است. سوسن شاکرین برای پنج فیلم بلند سینمایی در ایران و دو فیلم در هلند موسیقی متن ساخته‌است. افسانه مه پلنگ. برخورد. یاد و دیدار ، گل و بخاطر همه چیز موسیقی متن‌های او در ایران است که سه فیلم آخر از، ساخته‌های رجب محمدین است.
شیدا قره‌چه داغی | آثار سینمای : رگبار/ کلاغ، شطرنج باد / دایی‌جان ناپلئون
شیدا قره‌چه‌داغی را باید یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های موسیقی معاصر ایران دانست (فارغ از جنسیت‌اش). او در خارج از ایران موسیقی خواند و به ایران که بازگشت تا زمانِ مهاجرتِ دوباره‌اش، برای نزدیک به چهل فیلم کوتاه و بلند، داستانی و مستند موسیقی متن ساخت. قراچه‌داغی کار در زمینه موسیقی فیلم را با فیلم کوتاه «آن که خیال کرد، آن که خیال بافت» کار مرتضی ممیز آغاز کرد و با فیلم‌های رگبار و کلاغ (بهرام بیضایی) ، شطرنج باد (محمد رضا اصلانی)، غارتگران (محمد متوسلانی) و غیره ادامه داد. او همین‌طور موسیقی سریال بازیخونه که برای کودکان ساخته شده بود را نوشت. هم‌چنین در عنوان‌بندی مجموعه تلویزیونی دائی جان ناپلئون نیز نامش با عنوان انتخاب موسیقی متن نوشته شده‌است. نوشتن موسیقی برای کارهای تصویری توسط قراچه‌داغی تنها محدود به سینما و تلویزیون نیست و از جمله معروف‌ترین آثار او نوشتن موسیقی برای باله‌ی«پریا» بر اساس سروده‌ی بلند احمد شاملو است که در مونترال اجرا شد.
فوزیه مجد | آثار : پسر ایران از مادرش بی‌اطلاع است / سیاوش در تخت جمشید
«فوزیه مجد» آهنگساز، پژوهشگر و مولفی است که تاثیراتِ بسیار بر موسیقی ایران گذاشت و البته هیچ‌گاه به اندازه‌ای که باید، خدماتش پاس داشته نشد و خود نیز چنین بیش‌تر دوست دارد که خلوت‌نشینی، سلوکِ چند ساله اوست. او پیش از انقلاب، «گروه گردآوری و شناخت موسیقی» را در سازمان تلویزیون ملی ایران تأسیس و با دعوت از برخی موسیقی‌دان، برنامه‌های مختلفی در شهرهای شیراز (جشن هنر)، مشهد (جشن توس) و تهران (کارگاه نمایش) برگزار کرد. مجد در سالهای فعالیتش آهنگسازی دو فیلم به کارگردانی فریدون رهنما را برعهده داشت.
«پسر ایران از مادرش بی‌اطلاع است» با بازیگری رضا ژیان، جمشید لایق و آهو خردمند اولین تجربه‌ی او در آهنگسازی فیلم است. ساخت این اثر پنج سال طول کشید و اولین نمایشِ این فیلم در خرداد ۱۳۵۴ در سینماتک پاریس بود که هانری لانگلوا، مدیر سینماتک و فیلم‌شناس برجسته‌ی فرانسوی آن را معرفی کرد و پس از آن در تیرماه همان سال، برای نخستین بار در جشنواره‌ی توس در ایران به‌نمایش درآمد. این فیلم اثری نیمه‌اتوبیوگرافیک است که رهنما آن را بر اساسِ تجربه‌های شخصی دردناکش از کار در سینمای ایران ساخته‌است. «سیاوش در تخت جمشید» فیلم دیگری به کارگردانی رهنماست که مجد موسیقی آن را نوشت. این فیلم با اقتباس از شاهنامه‌ی فردوسی و با بازی عباس معیری، مینو فرجاد و مارتا یمینی برنده «جایزه ژان اپشتاین» از جشنواره لوکارنو شد، هر چند که تنها به مدت چهار روز در سینما «بلوار» نمایش داده شد.
سارا نجفی | آثار: پرسه در شهر لاجوردی / همچون یک رؤیا / زاگرس
سارا نجفی را می‌توان یکی از جوان‌ترین آهنگسازان موسیقی فیلم در ایران دانست، اگرچه فرزندِ محمدعلی نجفی بیش‌تر برای فیلم‌های پدرش است که موسیقی می‌نویسد و از جمله‌ی آن می‌توان به پرسه در شهر لاجوردی، همچون یک رؤیا و زاگرس اشاره کرد. او اولین زنی است که مدرک آهنگسازی را از دانشگاه، در ایران به‌دست آورده‌است.. نخستین تجربه‌های آهنگسازی را در ساخت موسیقی متن فیلم برای تئاتر «شب صحبت» و «مرغ دریایی» و فیلم کوتاه «رؤیای خط خطی»، «ضد» و «جایی روی زمین» کسب کرده‌است. او در سال ۱۳۸۴ با قطعه‌ای از موسیقی فیلم «زاگرس» در ششمین فستیوال بین‌المللی برلین پذیرفته شد.
پست های مشابه :
رابطه دراماتیک مسعود کیمیایی با دنیای موسیقی به بهانه پخش قسمت دوم مینی‌سریال «خائن کشی»| گنجی که از صفحاتِ خش‌دار سربرآورد
مروری بر همکاری‌های مسعود کیمیایی با آهنگسازان مطرح به بهانه انتشارسریال «خائن کشی» | ساز و نوای رفاقت
بازگشایی یک پرونده قدیمی | چرا فیلم «جهان پهلوان تختی» بایکوت شد| افخمی : چون فضای ورزش را بیش از حد تیره نشان دادم
واکنش‌ها به گاف عجیب مسعود فراستی در نقد «جنگ جهانی سوم» ادامه دارد | این اشتباه نابخشودنی است
