یاد ایام ؛ قسمت پنجم | مروری بر هفت نقش به یادماندنی نوری کسرایی | زنی به نام «نوری»

زن در سینمای پیش از انقلاب منفعل بود و بیشتر در حاشیه داستان حرکت می‌کرد تا خودش قهرمان یا المان اصلی فیلم باشد. اما در برخی آثار موج‌نو و خط شکن آن دوران، میدان متفاوتی به بازیگر زن داده می‌شد تا حضور و نقششان تاثیر بیشتری بر مخاطب بگذارد. یکی از بازیگران زنی که توانست در این گروه از هنرمندان قرار بگیرد، نوری کسرایی بود. بازیگری که شانس این را داشت در سال‌های کوتاه فعالیتش با بهمن‌فرمان‌آرا، علیرضا داودنژاد و امیرنادری همکاری کند.

 به گزارش فیلم‌نیوز، یکی از جذابیت‌های زنان در سینمای پیش از انقلاب بحث جنسی و صحنه‌های برهنه یا نیمه‌برهنه آنها در آثار فیلمفارسی بود. برخی از بازیگران زن تنها از همین راه برای شهرت استفاده می‌کردند، اما برخی دیگر  مانند نوری کسرایی یا آذر شیوا، علاوه بر جذابیت‌های زنانه سعی می‌کردند با حضور در آثار متفاوت، شمایلی از یک آرتیست زن که هر دو جنبه را دارد رعایت کنند. نوری کسرایی در 19 سالگی و با اثری از جلال مقدم به نام «پنجره» پا به سینما گذاشت. کسرایی تا سال 1357 تنها 8 سال فرصت داشت تا هنر بازیگری‌اش را در سینما به نمایش بگذارد. اما کسرایی در این مسیر موفق بود، نگاهی به کارنامه کوتاه او این موضوع را ثابت می‌کند. او در طی سال‌های کوتاه فعالیتش به طور متوسط سالی 3 فیلم بازی کرده که از میان آنها با برخی از چهره‌های مهم حوزه کارگردانی هم تجربه همکاری داشت. 8 فیلم از فهرست آثاری که کسرایی بازی کرده در جایگاه بالاتری نسبت به بقیه فیلم‌هایش قرار دارد.

تنگسیر | شهرو | امیرنادری | 1352

سال 1342 صادق چوبک مانی به همین نام ساخت و 10 سال پس از آن امیر نادری براساس این کتاب فیلم «تنگسیر» را ساخت. یک اثر معترض به ظلم که با ساختار آثار عام سینمای ایران در اوایل دهه 50 بسیار متفاوت بود. برای بازیگر نقش همسر قهرمان داستان، نوری کسرایی انتخاب شد. شخصیتی که کسرایی بر عهده داشت شهرو نام داشت. زنی جنوبی و مقاوم که پشتیبان همسرش زائر محمد است. کسرایی در با گریم جنوبی و حجاب کامل در این فیلم جلوی دوربین رفت و بازی‌اش در کنار بهروز وثوقی بسیار دیده شد.

تنگنا | پروانه | امیر نادری | 1352

نادری در سال 1352 دو فیلم ساخت. «تنگنا» دومین فیلم او در این سال بود، فیلمی که براساس نظرسنجی‌ها یکی از برترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است. داستان ردباره مردی است به نام علی که ناخواسته باعث مرگ یک نفر می‌شود و می‌گریزدو علی نامزدی دارد به نام پروانه. نادری که تجربه همکاری با نوری کسرایی را داشت، نقش پروانه را به او داد. نقش زنی وفادار که در هر شرایطی کنار عشقش می‌ماند. «تنگا» تصویری متفاوت از تهران آن سال‌ها به نمایش می‌گذاشت، در میان منتقدان آن سال‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفت.

سازش | زیبا | محمد متوسلانی |  1353

«سازش» داستان اخاذی یک جوان آس و پاس از یک مرد با موقعیت اجتماعی بسیار بالا به نام خلایق است. خلایق که خانواده مرفه و در ظاهر خوشبختی دارد، شب‌ها پیش معشوقه‌اش زیبا می‌رود. جوان آس و پاس هم طی یک اتفاق متوجه این موضوع می‌شود. نقش زیبا در فیلم «سازش» بر عهده نوری کسرایی گذاشته شده بود. نقش یک زن فم فتال که بیشتر مردان محل به او چشم داشتند و این موضوع توجه‌ها را به خانه او جلب کرده بود. در نهایت هم زیبا از موقیعیت که داشت سواستفاده کرد. کسرایی در این فیلم زیبایی و جذابیتش را با قدرت بازی‌اش همراه کرده بود.

شازده احتجاب | فخرالنساء | بهمن فرمان‌آرا |  1353

یک شاهزاده قجری در حال مرگ، خاطرات گذشته‌اش را مرور می‌کند. در این میان او زنی دارد به نام فخرالنسا که مسلول است، اما شازده او را می‌آزارد و از خود می‌راند. کاراکتر فخرالنسا متفاوت‌ترین نقش کارنامه نوری کسرایی است. او که در زمان ساخت این فیلم تنها 23 سال داشت، نقش زن میان‌سالی را بازی می‌کرد که مریض و ناتوان است و از دست شوهر روانی خود در تنگنا قرار دارد. کسرایی با این فیلم به جشنواره کن هم راه پیدا کرد و بازی او در سطح جهانی هم دیده شد.

شاهرگ | گلی | علیرضا داودنژاد |  1354

علیرضا داود نژاد با ساخت فیلم «نازنین» که ساختاری متفاوت داشت پا عرصه کارگردانی گذاشت. اما دومین فیلمش یعنی «شاهرگ» درون‌مایه‌ای نزدیک به فیلم‌فارسی داشت. نوری کسرایی در این فیلم کاراکتر گلی را برعهده داشت. دختر زیبای محله که در کاباره می‌رقصد. کسرایی تلاش خود برای ایفای نقش متفاوت را به کار بسته بود. اما «شاهرگ» فیلمی نبود که بتواند کسرایی را به اوج برساند. با این حال بازی او دیده شد.

رفیق | اقدس | ایرج قادری | 1354

بعد از همکاری ایرج قادری در فیلم «شاهرگ» با داودنژاد، این دو تصمیم گرفتند فیلم دیگری باهم بسازند. اما اینبار فیلمنامه را داودنژاد بنویسد و کارگردانی برعهده قادری باشد. بازیگر زن اصلی این فیلم نوری کسرایی بود، در نقش کاراکتری به نام اقدس. این فیلم راوی یک مثلث عاشقی میان دو دوست به نام ذبیح و رضا است که هر دو عاشق اقدس می‌شوند. نوری کسرایی در این فیلم علاوه بر بازی حداکثر استفاده از جذابیت زنانه خود را هم داشت.

شام آخر | خورشید | شهریار قنبری | 1355

«شام آخر» یکی از آخرین فیلم‌های نوری کسرایی بود که در آن با شاعر مشهور یعنی شهیار قنبری به عنوان کارگردان همکاری کرد. بدون شک ستاره فیلم پرویز فنی‌زاده است که مردی ناتوان و وابسته به زنش است. اما زن به او خیانت می‌کند و ناچار به یک بیوه به نام خورشید می‌رسد. نوری کسرایی در فیلم «شام آخر» نقش خورشید را برعهده دارد. با وجود اینکه فیلم میان موج‌نو و فیلم‌فارسی بلاتکلیف است، اما سکانس‌های بازی کسرایی در مقابل فنی‌زاده بسیار دیدنی و ماندگار است. زنی جذاب در برابر مردی واپس‌زده که در نهایت هم به یکدیگر نمی‌رسند.