مارمولک هم مثل آدم برفی و حاجی واشنگتن عاقبت به خیر شد

فیلم سینمایی «مارمولک» ساخته جنجالی کمال تبریزی که نزدیک به دو دهه در محاق توقیف بود، سال گذشته مجوز ورود به شبکه نمایش خانگی را به دست آورد و نوروز امسال هم روی آنتن شبکه یک و نمایش رفت ، این برای اولین بار نیست که یک فیلم توقیفی و جنجالی سر از آنتن تلویزیون در می آورد.«حاجی واشنگتن»، « باشو غریبه کوچک»، «آدم برفی»، «به رنگ ارغوان» فیلم های جنجالی و توقیفی سینمای ایران هستند که بنا بر تصمیم های آنی و سلیقه ای سال ها به محاق توقیف رفتند و اجازه اکران در سینماها را به دست نیاوردند، اما بعد ها مشکلشان حل شد و نه تنها روی پرده رفتند که تلویزیون هم اقدام به پخش آن ها کرد. این فیلم ها چرا توقیف شدند و چند سال در محاق بودند و چطور اکران شدند.

حاجی واشنگتن / علی حاتمی

چرا توقیف شد : زنده یاد علی حاتمی مابین تعطیلی های سریال « هزاردستان» دو فیلم ساخت که یکی از آنها « حاجی واشنگتن» بود. این فیلم با سرمایه گذاری تلویزیون جلوی دوربین رفت و در در سال 61 در جریان برگزاری جشنواره فیلم فجر روی پرده رفت. اکران فیلم در جشنواره واکنش طیف تندرو جامعه را در پی داشت و در همان سالن سینما آنها به فیلم معترض شدند و فریاد « مرگ بر حاتمی» سر دادند. همین حاشیه کافی بود تا فیلم مهر توقیف بخورد و به محاق برود.

چطور رفع توقیف شد: با روی کار آمدن دولت اصلاحات و در زمان مدیریت سیف الله داد، تعدادی زیادی از فیلم های توقیفی از محاق خارج شدند که یکی از آنها « حاجی واشنگتن» بود.

حاشیه  : این فیلم چند سال بعد از درگذشت علی حاتمی خیلی بی سر صدا روی پرده رفت و فروش خوبی هم نکرد. از آنجاییکه فیلم محصول تلویزیون بود، این رسانه هم بعد از رفع توقیف اقدام به پخش آن کرد.

باشو غریبه کوچک / بهرام بیضایی

چرا توقیف شد؟ بهرام بیضایی سال ۶۴ بر اساس ایده بازیگر فیلمش و با دیدن جنگ زده های جنوبی کشورمان که به شمال آمده اند، «باشو غریبه کوچک» را ساخت. فیلم اما به مذاق مسئولان وقت خوش نیامد و برچسب ضد جنگ به آن خورد.فیلم محصول دورانی است که همه تولیدات سینمای ایران در خدمت تهییج حس حماسی و تشویق مردم به حضور در جبهه ها بود. «باشو غریبه کوچک» اما به تبعات جنگ و بی خانمانی بخش عظیمی از هموطنان مان می پرداخت؛ به همین خاطر نگاه انسانی فیلم خیلی زود از سوی مسئولان پس زده شد و گفتند شاید وقتی دیگر! با این حال برخی علت توقیف فیلم را به خاطر حضور سوسن تسلیمی در آن می دانستند.

چند سال توقیف بود؟ چهار سال

چطور رفع توقیف شد؟ سال ۶۸ به اقتضای فضای جامعه و پایان جنگ، مسئولان تشخیص دادند حالا وقت آن است که «باشو غریبه کوچک» روی پرده برود. جرح و تعدیل هم نداشت.

حاشیه فیلم بیش از همه به مذاق منتقدان خوش آمد و هنوز جزو محبوب های آنها است. در میان فیلم های اکشن که علاقه اول مخاطبان بود، فیلم بهرام بیضایی هم توانست فروش مقبولی به دست بیاورد.نکته جالب اینکه بعدها فیلم روی آنتن تلویزیون رفت و حالا هم که بعد بیست سال از ساخت آن، در گروه هنر و تجربه اکران شده. «باشو غریبه کوچک» از معدود فیلم هایی است که به خودی خود و با تکیه بر ارزش هایی که دارد محبوب مانده نه حاشیه های توقیفش.

آدم برفی / داود میر باقری

چرا توقیف شد؟ در جشنواره سیزدهم فیلم فجر برای نخستین بار از «آدم برفی» رونمایی شد؛ فیلمی که خیلی زود واکنش های متضادی برانگیخت اما عمدتا علیه فیلم بود. همین باعث شد سه سال فرصت نمایش عمومی پیدا نکند. دلیل توقیف هم مشخص بود: زن پوشی اکبر عبدی. این اتفاق در دوره معاونت عزت الله ضرغامی رخ داد. نکته جالب اینجاست که ادم برفی در دوران ریاست ضرغامی در تلویزیون مجوز پخش گرفت و روی آنتن رفت.

چطور رفع توقیف شد؟ بعد از روی کار آمدن دولت اصلاحات و در زمان معاونت سینمایی سیف الله داد، «آدم برفی» رفع توقیف شد و بر پرده سینماها رفت. فیلم اصلاحیه هم نداشت و با همان کیفیت اکران شد.

حاشیه : گروه های معترض خیلی زود نسبت به اکران «آدم برفی» واکنش نشان دادند و تجمع های مختلفی در اعتراض به اکران آن داشتند.همین حساسیت ها را نسبت به سیاست های فرهنگی دوره اصلاحات بیشتر کرده بود. خیلی از مردم اما از فیلم استقبال کردند آن هم در شرایطی که خیلی ها بعد از توقیف فیلم نسخه بی کیفیت «آدم برفی» را دیده بودند.بعد از مدتی اما سروصداها خوابید و اصلا کسی یادش نبود چرا این همه جار و جنجال راه افتاده. بامزه تر اینکه «آدم برفی» بعد از آن روی آنتن تلویزیون هم رفت و بارها پخش شد. در ادامه هم نسخه قانونی آن با فرمت های سی دی و دی وی دی روانه بازار شد.

مارمولک / کمال تبریزی

چرا توقیف شد : فیلم نخستین بار در جشنواره بیست و دوم روی پرده رفت و سر و صدا پیرامون فیلم از همان اکران های جشنواره ای شروع شد. بعد از جشنواره مجوز اکران نوروزی فیلم صادر شد. اما دو روز مانده به شروع نمایش ، اکران آن به مدت دو هفته به تعویق افتاد. فیلم سرانجام از پانزدهم فرودین سال 83 نمایش عمومی خود را شروع کرد اما عمر اکرانش دو هفته بیشتر نبود و از پرده پایین آمد و توقیف شد.

چطور رفع توقیف شد : اواخر سال 98  سرانجام سازمان سینمایی با توزیع خانگی فیلم « مارمولک» موافقت کرد و این فیلم وارد شبکه نمایش خانگی شد.  ابتدا عنوان کردند که فیلم فقط از طریق پلتفروم ها اجازه نمایش دارد، اما بعد از تعطیلات نوروز 99 نسخه فیزیکی آنهم به بازار آمد.  دوسال بعد از رفع توقیف شدن این فیلم مجوز نمایش از تلویزیون هم به دست آورد و روز چهارم فروردین ماه در دو نوبت از شبکه های یک و نمایش پخش شد.

به رنگ ارغوان / ابراهیم حاتمی کیا

چرا توقیف شد؟ غالب ساخته های حاتمی کیا آغشته به زهر انتقاد هستند. هیچ کدام اما به رغم داشتن اشاره مستقیم، به محاق نرفته اند. او سال ۸۲ دست روی سوژه ای جذاب و حساس گذاشت و در «به رنگ ارغوان» ماجرای عشق یک مامور وزارت اطلاعات و سرپیچی اش از مافوق را به تصویر کشید.این فیلم قرار بود در جشنواره بیست و سوم اکران شود ولی نمایش خصوصی فیلم واکنش هایی را برانگیخت که در نهایت خود وزارت اطلاعات حکم به توقیف آن داد.ابراهیم حاتمی کیا نامه ای خطاب به یونسی، وزیر اطلاعات وقت نوشت و به حکم او تمکین کرد. بعد از آن هر چه اخبار از سوی تهیه کننده به رسانه ها راه می یافت از بلاتکلیفی «به رنگ ارغوان» خبر می داد.

چطور رفع توقیف شد؟ سال ۸۸ «به رنگ ارغوان» با وساطت جواد شمقدری، معاون سازمان سینمایی و دستور رییس جمهور از محاق بیرون آمد و در جشنواره بیست و هشتم اکران شد. جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمبرداری را هم به دست آورد.

حاشیه : «به رنگ ارغوان» در بهترین زمان یعنی نوروز ۸۹ و بلافاصله بعد از جشنواره اکران عمومی شد اما مورد استقبال قرار نگرفت تا جایی که فروش آن حتی به چهارصد میلیون نرسید.