مجله چلچراغ در تازهترین شماره خود به مناسبت چهل سالگی «مرگ یزدگرد» گفتگویی با بهرام بیضایی کارگردان صاحب سبک و مولف عرصه سینما و تئاتر انجام داده که در ادامه بخشهایی کوتاه از صحبتهای او را خواهید خواند.
بهرام بیضایی درباره اهمیت موضوع پرسشهایی که به عنوان عنصری برجسته در کارهایش خصوصا «مرگ یزدگرد» نمود پیدا کرده، توضیح میدهد: هیچ برنامهای برای پرسش آفریدن نبود؛ پرسشهایم خودشان روی کاغذ آمدهاند و بعضی از آنها پرسشهای مردمانی ناشناس و ناشنیده از زمانهای دور تا زمان خودمان را هم بازتاب دادهاند بدون هیچ نقشهی قبلی! ما قرنها حرف نزدهایم و حالا همهی چراهای نگفتهی تاریخیمان با هم در برابر ما هستند و پاسخی نداریم و کم کم داریم در مییابیم این زبان بَستگی و خلع اندیشهی تاریخی چه بر سر ما آورده است؟
بیضایی درباره آخرین مرحله از کار «مرگ یزدگرد» یعنی زمانیکه پخش آن از تلویزیون توقیف میشود، بیان کرد: «مرگ یزدگرد» بی ادبانه توقیف شد اما چند نمایش بر سیاق آن ساختند که از تلویزیون رایج پخش شد. یکیش که اصلا زن آسیابان محوری هم داشت و اجرا کنندهها اغلب شاگردان خودم بودند. رسم است که اصل را توقیف میکنیم و بدلها میسازیم برای پایمال کردن اصل و تحمیل نظرات خودمان! از زمانه بپرسید و مقاومتش؟
نترسیدن از آزمایش و کوشش برای یافتن پاسخ پرسشها از مهمترین ویژگیهای شخصیت بیضایی است. اما این ویژگی از کجا سرچشمه گرفته است؟ او در پاسخ به این سوال میگوید: شاید لجبازی با زمانهی فراموشکار، شاید عشق به ریشه شناسی و کشف گمشده های هر دورانی! نمایش و فرهنگ حد ندارد و من هر چه رفته باشم، هنوز باید رفت. هر منزل تجربهای است که باید شناخت و محبوس آن نشد؛ حقیقت و مردِ دانا را خواندهاید؟