زنده‌یاد جلال مقامی، پیشکسوت عرصه دوبله، امروز (سه‌شنبه 8 آبان) در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. به این بهانه یکی از گفت‌وگوهای این هنرمند را مرور می‌کنیم.
به گزارش فیلم‌نیوز، این مصاحبه برای هفته نامه «سروش» زمانی انجام شده که جلال مقامی 74 ساله بوده و به گفته خودش، بیش از پنجاه سال در این عرصه فعالیت می‌کرده است.
♦ دیگر کافی است | من از 17 سالگی وارد کار دوبلاژ شدم تا الآن که 74 سالم است؛ یعنی بیش از 50 سال. دیگر کافی است و الآن باید جوان‌ها کار کنند. ولی متاسفانه جوانان ما، میدان مناسبی ندارد که کارشان جلوه کند. فرض کنید فیلمی مثل «از اینجا تا ابدیت» یا فیلم‌هایی مثل «بینوایان»، «برباد رفته» و دیگر فیلم‌های بزرگی که شما یادتان نمی‌آید ولی احتمالاً روی دی‌وی‌دی دیده‌اید، تولید نمی‌شود. آن فیلم‌ها برگرفته از آثار بزرگ ادبی جهان بودند. بینوایان، جنگ و صلح ، دکتر ژیواگو، خوشه‌های خشم و… حساب کنید که حرف زدن در دوبله چنین فیلم‌هایی چقدر با حرف زدن در فیلم‌های کره‌ای فرق دارد. در آن فیلم‌ها، بازیگر اجازه نمی‌داد ما به‌جایش بد حرف بزنیم و تحت تأثیر آن بازی‌های بزرگ قرار می‌گرفتیم.
♦ احساس تعلق به واسطه صدا | شرایطی بود که هنگام دوبله صدای یک بازیگر خاص، حس می‌کردم، دارم خودم را می‌بینم و درصدی از «من» را در آن بازیگر می‌دیدم. نه تنها من، بلکه باقی دوبلورها هم وقتی چندبار به‌جای یک هنرپیشه، حرف بزنند، یک حس تعلقی بین آن‌ها و آن هنرپیشه به وجود می‌آید. من هم هنرپیشه‌هایی را که چندبار به‌جایشان حرف زدم، دوست داشتم. فیلم‌هایی هم که فقط یک‌بار به‌جای یک هنرپیشه حرف زدم، بسیار زیادند و این حس اصلاً بین من و هنرپیشه موردنظر به وجود نمی‌آمد.
♦ دوبله‌هایی غیرقابل شمارش | شوخی نیست. 50 و چند سال گویندگی کرده‌ام و تعداد فیلم‌ها خیلی زیاد بود. بعد از ورودم هم زود به نتیجه رسیدم. یعنی یک سال بعد از شروع کارم در دوبله، توانستم رل اول بگویم. آن زمان هم تعداد گویندگان زیاد نبود و کسی هم دوبله را نمی‌شناخت. بنابراین از زمانی که برای گفتن رل اول آمادگی پیدا کردم تا یک سال پیش، حساب کنید هفته‌ای حداقل 2 فیلم می‌شود 8 فیلم در ماه. اگر در ماه 8 فیلم دوبله کنی، حساب کنید طی 50 سال چند فیلم می‌شود!
♦ صحبت به جای قریبیان | صحبت کردنم به‌جای قریبیان به این علت بود که در آن سال‌ها، فرامرز جوان بود. خیلی از فیلم‌هایی را که جوان بود، به‌جایش صحبت کردم. در فیلم‌هایی مثل «آوار» یا فیلم «غزل» که با فردین همبازی بود یا فیلم «پدربزرگ» به‌جایش حرف زدم. چند وقت پیش شبکه نمایش هفته فیلم‌های فرامرز را برگزار می‌کرد و فیلم‌های او را نمایش می‌داد. از 7 فیلمی که پخش شد، 2 فیلم را منوچهر اسماعیلی صحبت کرده بود و 5 فیلم باقی را من گویندگی کرده بودم. صدای من در آن زمان، برای فرامرز مناسب‌تر بود. چون جنس صدای اسماعیلی مسن است.
♦ به جای سعید راد با لهجه کردی | در فیلمی به‌جای سعید راد صحبت کردم. اوایل انقلاب بود. اگر اشتباه نکنم نام فیلم «مرز» بود. آقای راد خیلی از من تشکر کرد چون باید با لهجه کردی به‌جایش صحبت می‌کردم. به یاد دارم که گل و شیرینی خریده بود و به استودیو آمد. در فیلم «غزل» هم به‌جای فرامرز با لهجه کردی صحبت کردم. مسعود کیمیایی دوستی داشت که کرد بود و با آن فرد، دو روز تمرین کردم تا توانستم با لهجه کردی صحبت کردم.
♦ به جای صدای پرستویی | در دو فیلم هم به‌جای پرویز پرستویی صحبت کردم؛ قبل از این‌که صدای سر صحنه باب شود. یکی فیلم «شکار» بود و دیگری فیلمی که نامش را به خاطر ندارم. آن سال‌ها بیشتر صداها باید به شخصیت‌های کلاه شاپو دار و زیر بازارچه‌ای می‌خوردند. مثلاً تیپ صداهای جلیلوند و مرحوم ناظریان و جوان اول‌هایی که صدای من به آن‌ها بخورد کم بودند.
♦ تجربه فراوان دوبله فیلم‌های جنگی | یکی از هنرپیشه‌هایی که زیاد به‌جایش حرف زده‌ام، عبدالرضا اکبری است. پیش از آن که صدای سر صحنه بیاید، در خیلی از فیلم‌های جنگی و انقلابی، به‌جای خیلی از جوان‌هایی که آن زمان شناخته شده نبودند، حرف زدم. به یاد دارم که در چند فیلم به‌جای مجید مجیدی حرف زدم.
♦ تجربه بازیگری | دو تا از فیلم‌هایی که بازی کردم، مربوط به پس از انقلاب می‌شوند. «راز گل شب بو» و «زنگ اول». در یک سریال همبازی کردم که اسمش «شب‌های آندلس» بود. این سریال به‌صورت زنده پخش می‌شد و مرحوم مقبلی، خانم پازوکی و خیلی‌های دیگر در آن بودند.
♦ تغییر صدا | صدای من تا سال گذشته مانند همان دوران جوانی‌ام بود. من سکته مغزی کردم و اتفاقی که برای صدایم افتاده، به دلیل همان سکته است. بعد از سکته، صدایم در نمی‌آمد و بسیار هم ناراحت بودم. این خشی هم که الآن به آن اشاره کردید، به خاطر قرص‌هایی که می‌خورم. یکی از این قرص‌ها موجب حساسیت تارهای صوتی می‌شود. شما به گویندگی‌ای مانند منوچهر والی زاده نگاه کنید! صدایش هیچ فرقی نکرده است. حسین عرفانی هم همین طور. صدا با بالا رفتن سن، فرق زیادی نمی‌کند. پیر شدن، ممکن است در تلفظ حروف و تضعیف تارهای صوتی دخیل باشد، اما نه این‌که باعث خش‌دار شدن صدا شود.
پیکر زنده یاد جلال مقامی صبح روز یکشنبه هشتم آبان 1401 از جلوی خانه هنرمندان به سمت آرمگاه ابدی او بدرقه شد.
