«لیلا» یکی از به یادماندنی ترین آثار تاریخ سینمای ایران وکارنامه داریوش مهرجویی است، فیلمی که نامش از کاراکتر اصلی آن گرفته شده و همین نام، شکوه و جلال خاصی به فیلم بخشیده است. در کنار «لیلا» فیلم‌های دیگری هم هستند که نام یک زن برتارک آنها نشسته و در تاریخ سینمای ایران ماندگار شده‌اند.
به گزارش فیلم‌نیوز ، «لیلا» به کارگردانی داریوش مهرجویی اخیرا در شبکه نمایش خانگی توزیع شده. «لیلا» یکی از مهمترین فیلم‌های کارنامه داریوش مهرجویی و همچنین لیلا حاتمی است که هنوز هم در ذهن اکثر مخاطبانش مانده است. نام خاص این فیلم که از شخصیت اصلی آن گرفته شده و از قضا نام کوچک بازیگر آن هم هست، یکی از دلایل ماندگاری آن به حساب می‌آید. فیلم‌های زیادی در سینمای ایران داریم که نام آنها از شخصیت زن اصلی وام گرفته شده. در این پرونده مروری داریم بر مهمترین فیلم‌هایی که چنین عناوینی دارند. البته تعداد بیشتر از اینهاست و فیلم‌هایی مثل طوطیا، رخساره و … هم چنین ویژگی دارند.
غزل | مسعود کیمیایی | 1355
بازیگر نقش: پوری بنایی
مختصات نقش : یکی از قدیمی‌ترین فیلم‌هایی با این ویژگی، «غزل» به کارگردانی مسعود کیمیایی است که سال 1355 ساخته شده. در این فیلم با عشق همزمان دو برادر به زنی به نام غزل روبه‌رو می‌شدیم. حجت و زین‌العابدین قرق‌بان جنگل بودند و همیشه تنها زندگی می‌کردند. تا اینکه پای زنی به اسم غزل به کلبه‌شان باز می‌شود. ابتدا زین‌العابدین به غزل دل می‌بندد و بعد حجت متوجه این دلبستگی می‌شود. این مثلث نهایتا به جایی می‌رسد که دو برادر برای اینکه خدشه‌ای به روابط خویشاوندی‌شان وارد نشود، تصمیم می‌گیرند غزل را بکشند. غزل در این فیلم قربانی یک عاشقانه عجیب است و بدون اینکه تقصیری داشته باشد زیر خاک می‌رود.
بانو | داریوش مهرجویی | 1370
بازیگر نقش: بیتا فرهی
مختصات نقش : فیلم بانو درباره زنی خوش‌قلب است که زندگی‌اش به واسطه ضربه‌های خودی و بیگانه به نابودی کشیده می‌شود. داستان درباره زنی به نام بانو است که همسرش به او خیانت می‌کند و مهربانی‌اش با خانواده باغبان همسایه جز تباهی برایش چیزی ندارد. داریوش مهرجویی در فیلم «بانو»، بدبینی‌اش را نسبت به آدم‌ها نمایش می‌دهد و البته از طرفی وجه مثبت آنها را به تصویر می‌کشد. بانو تنها شخصیت داستان است که می‌توان او را سمبل مهربانی دانست. همسر بی‌وفا را تحمل می‌کند و به همسایه‌ها پناه می‌دهد اما رفته رفته دچار اضمحلال می‌شود و سلامتی‌اش را از دست می‌دهد. درنهایت اما این مفهوم در ذهن می‌ماند که نباید با هرکسی مهربان بود.
نرگس | رخشان بنی‌اعتماد| 1370
نام بازیگر: عاطفه رضوی
مختصات نقش: «نرگس» یکی از مهمترین فیلم‌های کارنامه رخشان بنی‌اعتماد است. نرگس دختر فقیر است که با دزدی به نام عادل ازدواج می‌کند. او تمام مدت خیال می‌کند زنی به نام آفاق، مادر عادل است اما بعدتر می‌فهمد که عادل پیش از ازدواج با او با آفاق زندگی می‌کرده و به زور با او عقد کرده است. نرگس کم‌کم به هویت عادل پی می‌برد و وقتی پای یک دزدی به میان می‌آید او را ترک می‌کند. علت انتخاب نام نرگس برای فیلم به اهمیت این نقش و میزان تاثیرگذاری‌اش در داستان برمی‌گردد.
سارا | داریوش مهرجویی| 1371
بازیگر نقش: نیکی کریمی
مختصات نقش : داریوش مهرجویی فیلم «سارا» را با اقتباس از نمایشنامه «خانه عروسک» هنریک ایبسن ساخت. اینبار زنی را به تصویر کشید که برای جور کردن پول درمان شوهر بیمارش از یکی از همکاران او پول قرض می‌کند اما تلاش می‌کند خودش به تنهایی کار کند و قرضش را پس دهد. وقتی شوهرش پی به واقعیت امر می‌برد، در جریان یک نزاع لفظی می‌گوید که او را لایق زندگی و معاشرت با خود و فرزندانش نمی‌داند. «سارا» بعد از «بانو» یکی دیگر از فیلم‌هایی است که مهرجویی در آنها زنی را با مشقات زندگی روبه‌رو می‌کند و در خلال پرداختن به شخصیت، نگاهی هم به ساختار اجتماعی دهه هفتاد دارد.
پری| داریوش مهرجویی | 1373
بازیگر نقش: نیکی کریمی
مختصات نقش : فیلم با اقتباس از داستان «فرانی و زویی» نوشته سی.دی. سلینجر ساخته شده و پری داستان درواقع همان زویی است. دختر دانشجویی به نام «پری» که متعلق به خانواده‌ای پرجمعیت و روشنفکر است. پری سه برادر به نام‌های اسد، صفا و داداشی دارد. اسد طی یک آتش سوزی جان خود را از دست داده است، صفا به دور از خانواده زندگی می‌کند و هر از گاهی، خواهر و برادر کوچکترش را راهنمایی می‌کند. داداشی هم برادر کوچکتر است که پر است از درگیری‌های ذهنی. داداشی به همراه بقیه‌ی اعضای خانواده در کنار هم زندگی می‌کنند. پری با خواندن کتاب کوچکی عرفانی که متعلق به برادر درگذشته‌اش اسد است، دچار دگردیسی می‌شود. کتابی درباره‌ی عرفان و سلوک و طریقت که نویسنده آن یک عارف بی نام و نشان خراسانی است.
کیمیا | احمدرضا درویش | 1373
بازیگر نقش: زهرا اویسی
مختصات نقش : برخلاف سایر فیلم‌ها، اینبار اسم دختربچه‌ای که محور اصلی فیلم است برای عنوان در نظر گرفته شده. در یک منطقه جنگی، زنی باردار در آستانه وضع حمل از دنیا می‌رود و پدرش هم همزمان به اسارت گرفته می‌شود. پزشکی که فرزند را از شکم مادر مرده‌اش بیرون می‌کشد، از او نگهداری می‌کند و بعد ازسالها به او دل می‌بندد. حالا پدر از اسارت برمی‌گردد و میخواهد فرزند را ببیند اما کیمیا نه او را می‌شناسد و نه حاضر است پزشک را که حالا دیگر او را مادرش می‌داند ترک کند. درست است که شخصیت اصلی فیلم رضا با بازی خسرو شکیبایی است و ما سیر تحول شخصیتی او را شاهد هستیم اما مسئله اصلی همین دختربچه‌ای است که رضا را به تحول نهایی می‌رساند.
لیلا| داریوش مهرجویی| 1375
بازیگر نقش: لیلا حاتمی
مختصات نقش : لیلا شخصیتی مهربان و صمیمی است که توانایی تحمل سنت‌ها را ندارد. ابتدا همراهی می‌کند و اجازه می‌دهد تا همسرش برای تداوم نسل خاندانش تن به ازدواج مجدد دهد اما درست شب عروسی آنها متوجه می‌شود که توانایی پذیرش این مسئله را ندارد. داریوش مهرجویی در فیلم «لیلا» از یک داستان آشنا و تکراری، قصه‌ای جذاب می‌سازد. او فضای فیلم را طوری طراحی می‌کند که مخاطب خیلی زود درگیر قصه می‌شود. «لیلا» تکمیل کننده سه‌گانه سارا و پری است. نکته قابل توجه اینکه لیلا حاتمی بعد از چند نقش کوتاه با نام خودش در این فیلم درخشید و ستاره شد.
شیدا | کمال تبریزی | 1377
بازیگر نقش: لیلا حاتمی
مختصات نقش : «شیدا» یکی از عاشقانه‌ترین فیلم‌های سینمای دفاع مقدس است. پسری به اسم فرهاد که در خانواده‌ای مرفه بزرگ شده به جبهه می‌رود و از ناحیه چشم مجروح می‌شود. او امید به زندگی‌اش را از دست می‌دهد و پس از هم‌کلام شدن با پرستاری به نام شیدا و شنیدن آیات قرآن از زبان او رفته رفته با زیبایی‌های زندگی روبه‌رو می‌شود و حال و هوای دیگری پیدا می‌کند. تا اینکه برای خوب شدن چشم‌هایش و دیدن شیدا لحظه‌شماری می‌کند. بالاخره با نوشتن احساساتش در صفحه اول قرآن، به این مسئله اعتراف می‌کند. در این فیلم شیدا نقش فرشته‌ای را بازی می‌کند که شخصیت اصلی را به زندگی برمی‌گرداند و از این جهت اهمیت ویژه‌ای دارد و نام فیلم به او اختصاص پیدا کرده است.
باران | مجید مجیدی| 1379
بازیگر نقش: زهرا بهرامی
مختصات نقش : شخصیت اصلی فیلم پسر نوجوانی به نام لطیف است که سخت کار می‌کند و نسبت به پسر دیگری که تازه به محل کارش آمده حسادت می‌کند. در طول فیلم رفته‌رفته به هویت آن پسر پی می‌بریم و متوجه می‌شویم اصلا پسر نیست و دختری افعان به نام باران است که ظاهری شبیه پسرها برای خودش درست کرده. باران زندگی سخت و مشقت‌باری که در لباسی پسرانه تجربه می‌کند که کاملا بیانگر زندگی سخت کودکان و نوجوانان افغانستانی در ایران آن دوره است. از جایی به بعد که لطیف به راز او پی می‌برد نگاه‌ها و رفتارش به عنوان یک معشوق کاملا رنگ دیگری به فیلم می‌دهد. درواقع اهمیت کاراکتر باران از این جهت است که جلوه‌ای زنانه به فیلم می‌بخشد و حضورش یک جورهایی آن فضای سرد و پر از تلخی را تلطیف می‌کند. در نوزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر به عنوان بهترین بازیگر نقش اول زن، کاندید دریافت سیمرغ بلورین شد.
بمانی | داریوش مهرجویی | 1380
بازیگر نقش: معصومه بخشی
مختصات نقش : مهرجویی بعد از ساخت فیلم‌های «بانو»، «لیلا»، «سارا» و «پری» سال 1380 فیلم دیگری را با محوریت زندگی سه دختر جوان ایلامی ساخت. فیلم روی زندگی سه دختر دست می‌گذارد اما محوریت آن با بمانی است که نامش برای فیلم انتخاب می‌شود. بمانی دختر دانش‌آموزی از خانواده‌ای پرجمعیت و فقیر است. پدرش رفتگر شهرداری است و برای پرداخت اجاره خانه‌اش تصمیم می‌گیرد دخترش را به عقد صاحب‌خانه‌اش خالو دربیاورد. بمانی که دلباخته پسر چوپان است عصیان می‌کند و چوبی بر سر خالو می‌کوبد اما نمی‌تواند زیر بار کاری که کرده دوام بیاورد و نهایتا خودسوزی می‌کند. «بمانی» به اندازه سایر آثار مهرجویی در آن دوران اثر چندان موفقی نبود و آنطور که باید دیده نشد اما در کل روی سوژه قابل توجهی دست گذاشته بود.
