شاید در وهله اول اینطور به نظر برسد که در سینمای علی حاتمی، جز فیلم «مادر» که با تاکید روی یک زن ساخته شده، در سایر موارد زنان نقش چندان پررنگی ندارند. به همین دلیل هم سخت می‌شود از نقش زنان در سینمای حاتمی صحبت به میان می‌آورد. این درحالی است که با نگاهی دقیق‌تر به برخی آثار مهم حاتمی می‌شود دریافت که اتفاقا زنان با وجود غیبت یا کمرنگ بودن، بسیار تاثیرگذارند.
به گزارش فیلم‌نیوز به بهانه بیست‌وششمین سالگرد زنده‌یاد علی حاتمی، مروری داریم بر اهمیت نقش زنان در آثار مهم این کارگردان فقید.
حسن کچل| محصول : 1348
نقش زنان در اولین فیلم علی حاتمی «حسن کچل» بسیار پررنگ است. درست است که «حسن کچل» برگرفته از افسانه‌ای قدیمی است اما حاتمی از دیدگاه خودش سراغ آن رفته و تغییراتی در آن ایجاد کرده است. اولین عامل اصلی و اثرگذار در زندگی حسن، مادر است. مادری که از تنبلی و بی‌مایگی پسرش به ستوه می‌آید و با اجرای نقشه چیدن سیب‌ها تا جلوی در، او را به سمت زندگی سوق می‌دهد. در مرحله دوم با چهل‌گیس مواجهیم. شخصیتی که با ساز و آواز حسن را به مبارزه با دیو تنبلی خودش وا می‌دارد. هردو شخصیت در زندگی حسن بسیار مهم به نظر می‌رسند.
طوقی| محصول : 1349
در فیلم «طوقی» با یک مادر و یک معشوق مواجهیم که هرکدام ردپای مهم خودشان را در فیلم می‌گذارند. مادر نابیناست و از طرف دیگر ابتدای فیلم خرافه‌ای را درباره طوقی به زبان می‌آورد. به نظر می‌رسد مسئله مهم فیلم از همین جا شروع می‌شود. مادری که نابینا وخرافه‌پرست است و این تفکر به نحوی روی فیلم سایه می‌اندازد. از طرف دیگر با زنی در نقش معشوق روبه‌رو هستیم. زنی که دایی به او دل بسته اما ناتوانی در ابراز احساسات باعث می‌شود خواهرزاده به نحوی او را از چنگش بیرون بکشد. این معشوق درواقع عامل منازعه میان دو مرد است و بیشتر از این جهت اهمیت دارد.
سوته‌دلان| محصول : 1356
در سوته‌دلان با دو زن روبه‌رو هستیم یکی فروغ و دیگری اقدس. فروغ زنی بی‌کس‌وکار است که به خاطر تنهایی و علاقه به حبیب ظروفچی سالیان سال منتظر ازدواج مانده. او سر به‌راه است و تحت هر شرایطی عشق و محبتش را بی‌دریغ نثار حبیب می‌کند بدون اینکه حتی آرزویش برای ازدواج با او براورده شده باشد. زن دیگر اقدس است که با وجود جایگاه متضادی که نسبت به فروغ در جامعه دارد، اما مثل او وفادار است. اقدس که به عنوان زنی بدنام معرفی می‌شود، تنها زنی است که می‌تواند به زندگی مجید شیرین‌مغز معنا ببخشد و دلش را آرام کند. یک جورهایی زندگی و مرگ مجید در دستان اوست. در پایان هم با شنیدن راز اقدس است که توان زندگی از دست می‌دهد و نرسیده به امام‌زاده می‌میرد.
حاجی واشتنگتن| محصول : 1361
در فیلم «حاجی واشنگتن» دختر و همسر حاجی فعالیت خاصی ندارند و مشخصه بارزشان پرده‌نشینی و عدم دخالت در فعالیت‌های اجتماعی است. حتی ابتدای فیلم حاجی روی عکس دخترش روبنده انداخته و اجازه نمی‌دهد مرد سرخپوست تصویر او را ببیند. دختر اهمیت بسیار زیادی در زندگی حاجی دارد و مدام از او حرف می‌زند و حتی به وقت قربانی کردن گوسفند می‌گوید که از چشم‌هایش یاد دخترش افتاده است. دلتنگی حاجی برای دختر به جایی می‌رسد که تصمیم‌های اشتباه عجیب می‌گیرد. در پایان هم تحول شخصیتی حاجی با بخشیدن عکس دختر به سرخپوست نمایش داده می‌شود.
هزاردستان| محصول : 1366
در سریال «هزاردستان» زن قدرتمندی به نام امینه اقدس حضور داشت. او ابتدا در بورس سالانه خان مظفر برنده می‌شد و به عنوان شاگرد اول به تهران می‌آمد و به خاطر هوش و ذکاوتش مورد توجه قرار می‌گرد. بعدتر عروس خان مظفر می‌شد و یکی از مهره‌های اصلی خان بود. امینه اقدس تمام کارهایش را در پس پرده انجام می‌داد. او رابط میان مردم، حکومت و خان مظفر بود و خان مظفر تمام خواسته‌هایش را توسط او محقق می‌کرد. البته در مصاحبه‌ای که از زری خوش‌کام موجود است، بخش‌های زیادی از این نقش در سریال حذف شده است.
مادر | محصول : 1368
پررنگترین نقش زن را در فیلم «مادر» علی حاتمی شاهد هستیم. مبنای شکل‌گیری فیلم، وجود یک مادر است. اینبار هم به نظر می‌رسد حاتمی مادر را به عنوان مام‌وطن در نظر گرفته؛ زنی مدیر و مدبر که حوادث بسیاری را از سر گذرانده و حالا هم نسبت به تمامی فرزندانش مدیرتر است است مدبرانه‌تر عمل می‌کند. او حالا بعد از گذشت سالها فرزندانی با خلق‌وخو و تفکر و حتی گویش‌های مختلف دارد. فرزندانی که با وجود تمام دعواها و اختلاف نظرها زیر سایه مادر جمع شده‌اند و رفته‌رفته به یک کل واحد تبدیل می‌شوند. فیلم با حزنی عظیم در مرگ مادر به پایان می‌رسد اما این حزن بدون اینکه جلوه بیرونی داشته باشد در وجود مخاطبان تا همیشه می‌ماند.
دلشدگان | محصول : 1370
فیلم «دلشدگان» داستان گروهی نوازنده است که برای اجرای کنسرتی راهی پاریس می‌شوند و به مشکلاتی برمی‌خورند. اعضای گروه همه مرد هستند ظاهرا فضایی مردانه در فیلم حاکم است اما ابتدای فیلم با توجه به اطلاعاتی که از زندگی هرکدام از از این نوازنده‌ها در اختیارمان گذاشته می‌شود به این مهم می‌رسیم که هرکدام از آنها به واسطه حضور مادر، همسر یا فرزند، دلبسته خانه و خانواده‌اند. از طرف دیگر عشق طاهر، خواننده گروه کر به شاهزاده نابینای ترک هم یکی از جذابیت‌های فیلم را می‌سازد.
