سعید راد، بازیگر محبوب سینما در دهه‌های پنجاه و شصت، امروز دوشنبه 1 مرداد از دنیا رفت و علاقه‌مندان و اهالی سینما را در سوگ خود گذاشت. سعید راد از جمله بازیگرانی بود که هم پیش از انقلاب جایگاه ویژه‌ای در سینما به دست آورد و هم پس از انقلاب توانست پرقدرت ادامه دهد و امضای خودش را حفظ کند. راد اولین‌بار سال 1350 برای بازی در فیلم «خداحافظ رفیق» در جایگاه یک بازیگر مقابل دوربین رفت. او پیش از بازیگری، ورزشکار بود و این مسئله در انتخاب کارگردان‌ها بی‌تاثیر نبود. سعید راد نقش‌های مهم زیادی را در سینمای ایران بازی کرد اما بیشتر از همه در شمایل قهرمانی عصیانگر در ذهن مخاطبانش مانده است.
به گزارش فیلم‌نیوز، سعید راد تا سال 1392 در سینما فعال بود و بعد از آن بیشتر در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی حضور داشت. آخرین فعالیت این بازیگر، بازی در سریال «گیلدخت» به کارگردانی مجید اسماعیلی در سال 1401 بود. از این هنرمند فقید این شب‌ها سریال «سرزمین مادری» در حال پخش است. به بهانه درگذشت این هنرمند محبوب، ده کاراکتر محبوب او را در سینمای ایران مرور می‌کنیم.
خسرو| خداحافظ رفیق | امیر نادری | 1350
«خداحافظ رفیق» نقطه شروع بازیگری سعید راد در سینماست. او پس از سال‌ها فعالیت ورزشی به سینما وارد شد و به عنوان سیاهی‌لشکر در فیلم «فاتحین صحرا» مقابل دوربین رفت. بعد از آن بود که امیر نادری برای اولین فیلمش دست روی او گذاشت. داستان فیلم درباره سه دوست است که تصمیم می‌گیرند یک شب از جواهرفروشی سرقت کنند. سردسته این تیم زیر قولش می‌زند و دو دوست دیگر برای گرفتن حق‌شان دوئل می‌کنند. سعید راد در نقش خسرو، به قالب مردی درآمده که جاه‌طلب است و می‌خواهد ره صدساله را یک شبه برود. او در این نقش به‌خوبی از توانایی بدنی و میمیک صورت برای انتقال احساسات کمک گرفت. موفقیت سعید راد در این فیلم باعث شد توجه‌های زیادی به سمت او جلب شود و با پیشنهادهای فراوانی روبه‌رو باشد.
صادق | صادق کرده | ناصر تقوایی | 1351
سعید راد پس از بازی در هفت فیلم سینمایی که مهمترین آنها «خداحافظ رفیق» و «صبح روز چهارم» بودند، ناصر تقوایی برای فیلم «صادق کرده» او را انتخاب کرد. ماجرا از جای شروع می‌شود که همسر صادق مورد تجاوز قرار می‌گیرد و به قتل می‌رسد. صادق خودش به تنهایی آستین بالا می‌زند و سراغ مظنونین این قتل می‌رود. او کاری به پلیس و قانون ندارد و خودش در طلب انتقام برمی‌خیزد و سراغ 9 راننده کامیونی می‌رود که گمان می‌کند یکی از آنها قاتل زنش باشند. مهمترین ویژگی بازی سعید راد در این فیلم نمایش درست این شخصیت در موقعیت خشم و عصیان است. او گرفتار اغراق نمی‌شود و با بازی به اندازه، موقعیت درست و دقیقی را در فیلم می‌سازد.
مهدی کافر | کافر | فریدون گله | 1351
«کافر» دومین ساخته سینمایی «فریدون گله» است. فیلمی که در آن گله شمایل تازه‌ای از یک ضد قهرمان را در سینمای ایران به تصویر می‌کشد. ضد قهرمانی به نام «مهدی کافر» که در قامت سعید راد رخ عیان می‌کند. گله در این فیلم از تمام المان‌های سینمای فارسی بهره می‌برد، اما بااستفاده از همان المان‌ها اثری ضد جریان می‌سازد. کاراکتر اصلی او جوانی است به نام « مهدی کافر» با بازی سعید راد. اولین برخورد مخاطب با او زمانی است که از زندان آزاد شده و به دنبال جمع کردن دارو دسته‌اش در محله است. مخاطب در همان مصاف اول با مهدی ، متوجه می‌شود که قهرمان «گله» به لحاظ تیپ و ظاهر و البته خصوصیات اخلاقی کاراکتری است متفاوت با همه قهرمان‌هایی که در فیلم‌های آن سال‌ها دیده است. او با مهدی کافر تصویر تازه‌ای از یک قهرمان در جریان سینمای دهه 50 خلق می‌کند.
علی خوشدست | تنگنا | امیر نادری | 1352
دومین همکاری راد با امیر نادری در فیلم «تنگنا» شکل می‌گیرد. سعید راد که در مدت دو سال در دوازده فیلم سینمایی بازی کرده بود بار دیگر مقابل دوربین نادری می‌رود. ماجرا از این قرار است که علی در پی درگیری پس از باخت در بیلیارد، ناخواسته مرتکب قتل یکی از سه برادر رقیب می‌شود و دوستش پا به‌فرار می‌گذارد. خود او هم از دست دو برادر مقتول فرار می‌کند و در شهر سرگردان می‌شود. علی خوشدست نماد جوان‌هایی است که زیر بار حرف زور نمی‌روند. او وضعیتی ناخوشایندی از سرخوردگی و تنهایی را تجربه می‌کند اما نهایتا عشق است که به دادش می‌رسد و رهایی‌اش می‌دهد. آنچه در این فیلم اهمیت دارد مسیری است که علی خوشدست از ابتدا تا انتهای فیلم طی می‌کند. او از مردی سرسخت و سرخوش به آدمی سرخورده بدل می‌شود و این تغییرات در نقش بسیار باورپذیر از آب درمی‌آید.
کولی | سفر سنگ | مسعود کیمیایی | 1356
سعید راد در سال 1356 درحالی نقش کولی را در فیلم مسعود کیمیایی به عهده می‌گیرد که 26 فیلم سینمایی در طول شش سال بازی کرده است. این فیلم اثری اعتراضی نسبت به حاکمیت است. در روستایی اتفاق می‌افتد که اربابی ظالم دارد. مردم را چپاول می‌کند و اجازه نمی‌دهد سنگ تراشیده برای آسیاب را به ده بیاورند. کولی با بازی سعید راد اما عصیان می‌کند و مردم را از رخوت بیرون می‌آورد و مثل یک قهرمان به میدان می‌آید. اینبار هم راد نقش جوانی را برمی‌گززیند که آرمان‌خواه است و زیر بار زور نمی‌رود. این شخصیت در فضای ملتهب جامعه ایرانی در سال 1356 بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد و خیلی‌ها او را به عنوان قهرمان سینما می‌پذیرند.
امانی | خط قرمز | مسعود کیمیایی | 1360
همکاری موفقیت آمیز مسعود کیمیایی با سعید راد در فیلم «سفر سنگ» موجب شد تا او نقش اول فیلم «خط قرمز» را هم به این بازیگر بسپارد. راد در این فیلم نقش یک مامور ساواک به نام امانی را دارد. او رای به قتل برادر همسرش می‌دهد و این مسئله به گوش همسرش می‌رسد و شرایط پیچیده می‌شود. این نقش چالشی جدی پیش روی سعید راد بود. باید تردید میان احساسات و وظیفه را به‌درستی منتقل می‌کرد و موفق هم بود. این فیلم درست در برهه‌ای ساخته شد که هنوز قانون حجاب مصوب نشده بوده از همین رو بازیگران زن از جمله فریماه فرجامی بدون حجاب جلوی دوربین ظاهر شده بودند. «خط قرمز» در نخستین جشنواره فیلم فجر در بهمن سال 1360 به نمایش درآمد، اما به دلیل بی حجاب بودن بازیگرانش هیچگاه فرصت نمایش عمومی را به دست نیاورد و برای همیشه توقیف شد.
دوست‌محمد | دادشاه | حبیب کاووش| 1362
ســعید راد یک سال پس از اینکه فیلم «برزخی‌ها» با بازی او توقیف شد، در سال 1362 در فیلم «دادشاه» نقش دوست‌محمد بلوچ (دادشاه) را بازی کرد؛ فردی که در مخالفت با اصل چهار و مجریان آن در زاهدان یکی از حامیان اصل چهار به نام سردار درانی را به دار می‌کشد. ژاندارم‌ها روستای محل سکونت دادشاه را می‌سوزانند و همسرش را به اسارت می‌برند. دادشاه به پاسگاه حمله می‌برد و یک گروه ارتشی را که برای دستگیری او آماده شده‌اند تار و مار می‌کند. سعید راد به‌خوبی توانست در این فیلم از پس ایفای نقش یک قهرمان واقعی بربیاید و با تحکم و قدرت عصیانگری او را به نمایش بگذارد و تبدیل به شخصیتی محبوب در سینما شود.
مهرداد | عقاب‌ها| ساموئل خاچیکیان | 1363
ساموئل خاچیکیان «عقاب‌ها» را براساس یک داستان واقعی پیرامون زندگی خلبان، یدالله شریفی‌راد ساخت. ماجرا از این قرار است که در جنگ ایران و عراق یک هواپیمای ارتش ایران، پس از انجام مأموریتی در خاک عراق، مورد حمله عراقی‌ها قرار می‌گیرد و در کردستان عراق سقوط می‌کند. خلبان با چتر نجات فرود می‌آید. گروهی از نظامیان در پی دستگیری او هستند. خلبان به کمک یک تکاور ایرانی که برای انجام مأموریتی با لباس مبدل وارد کردستان عراق شده، نجات پیدا می‌کند. راد در این فیلم هم در شمایل یک قهرمان ظاهر شد و موقعیتش را در این گونه نقش‌ها بیش از پیش تثبیت کرد. «عقاب‌ها» جایگاه ویژه‌ای در سینمای بعد از انقلاب پیدا کرد؛ فیلمی که از سال 1364 تا 1385 روی پرده سینماها بود و در مدت این 21 سال 8 میلیون و 600 هزار مخاطب آن را تماشا کردند. جایگاه پرمخاطب‌ترین فیلم سینمای ایران هنوز در اختیار «عقاب‌ها» قرار دارد.
اسکندر | دوئل | احمدرضا درویش | 1382
سعید راد بعد از «عقاب‌ها» بیست سال بازی نکرد و اصلا در ایران نبود. بعد از آن با فیلم «دوئل» به کارگردانی احمدرضا درویش در سال 1382 مجددا به سینما برگشت. داستان فیلم در بحبوحه جنگ ایران و عراق روایت می‌شود. عده‌ای تلاش می‌کنند از خروج یک گاوصندوق از کشور جلوگیری کنند اما نهایتا گاوصندوق در اروند غرق می‌شود و بیست سال بعد حقایقی برای اسکندر روشن می‌شود. راد با اینکه دو دهه از سینما دور مانده بود اما بازگشتی قدرتمند داشت و نقش مهمی از خود به جا گذاشت. او درگیر کلیشه‌ها نشد و از استایل و حالات صورتش به‌خوبی برای ایفای این نقش بهره برد. «دوئل» احمدرضا درویش علاوه بر اینکه فیلم مهم و اثرگذاری در کارنامه این کارگردان به حساب می‌آید، موفقیتی هم در کارنامه راد برجا گذاشته است.
تیمسار فلاحی | چ | ابراهیم حاتمی‌کیا | 1392
سعید راد در دهه‌های هشتاد و نود نسبت به دهه‌های قبل کم‌کارتر بود و سال 92 آخرین باری بود که او را در فیلم‌های سینمایی می‌دیدیم. بعد از آن حضورش در سریال‌های تلویززیونی و شبکه نمایش خانگی پررنگ شد. یکی از آخرین کارهای مهمش در سینما بازی در فیلم «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا است. کاراکتر تیمسار فلاحی از شخصیت‌های مهم دفاع مقدس بود و سعید راد در فیلم «چ» بخشی از زندگی این تیمسار را در ارتباط با ماجرای غائله پاوه در غرب کشور به نمایش گذاشت. راد در فیلم «چ» نقش به نسبت کوتاهی دارد اما در همین حد هم اثرگذار ظاهر شده. بازی‌اش به اندازه است و به‌درستی از پس معرفی نقش برمی‌آید. با نوع نگاه، حرکات بدن و گفتار، موفق شده است صلابت تیمسار فلاحی را به نمایش بگذارد و جایگاهش را در این غائله تبیین کند.
