دفاتر پخش با نقش‌آفرینی در حدفاصل میدان عمل تهیه‌کنندگان و سینماداران، همواره نقشی کلیدی در چرخه اقتصادی سینمای در حوزه «اکران» داشته‌اند و به همین جهت برخی تضمین یا عدم تضمین توفیق یک فیلم در گیشه را وابسته به میزان وسواس عوامل فیلم در عقد قرارداد با شرکت‌های پخش کاربلد و معتبر می‌دانند. از همین منظر هم همواره عملکرد دفاتر پخش زیر ذره‌بین رسانه‌های سینمایی قرار داشته و حتی برخی از این دفاتر به‌جهت قدرت و نفوذ بالا در چرخه اکران با عناوینی همچون «مافیای اکران» توصیف شده‌اند.
دفاتر پخش بنابر شرح وظایف تعیین شده، در چرخه اکران عهده‌دار رایزنی با سالن‌های سینمایی و نیز پیگیری مواد تبلیغی برای عرضه هرچه بهتر یک فیلم هستند. تهیه‌کننده فیلم آماده خود را به یک دفتر پخش عرضه می‌کند و با عقد قرارداد کلیه وظایف مربوط به تبلیغ و اکران فیلم را به پخش‌کننده می‌سپارد.
براساس فرمول مرسوم در تقسیم درآمد گیشه، پس از کسر مالیات فروش و عوارض شهرداری، سینمادار و تهیه‌کننده هر یک سهم ۵۰ درصدی در مبلغ باقی‌مانده دارند و تهیه‌کننده طبق قرارداد، ۸ تا ۱۰ درصد سهم خود را به دفتر پخش می‌دهد. البته این سقف ۱۰ درصدی برای دریافت پورسانت از فروش فیلم در جلسه اخیر شورای اکران به ۷ درصد کاهش یافت که با اعتراض برخی دفاتر پخش نیز مواجه شده و باید دید آیا این تغییر سهم اجرایی خواهد شد و یا خیر؟
این مقدمه برای اشاره به نقش کلیدی «دفاتر پخش» در چرخه اکران لازم بود؛ برمبنای همین توضیحات و براساس آمار رسمی ثبت شده در سامانه سازمان سینمایی، به بازخوانی کارنامه دفاتر پخش در سه ماهه نخست امسال پرداخته‌ایم.
از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۸ فیلم سینمایی توسط ۱۲ شرکت پخش فیلم در سینماهای کشور اکران شده است که از این میان شرکت پخش «فیلمیران» با نمایش ۴ فیلم در رده اول قرار دارد و توانسته است نزدیک به ۲۹ درصد از سهم بازار اکران را در دست داشته باشد اما با این حال پرفروش‌ترین فیلم این بازه زمانی یعنی «متری شیش و نیم» به کارگردانی سعید روستایی با فروش نزدیک به ۲۷ میلیارد تومان، توسط شرکت پخش «خانه فیلم» اکران شده است.
«فیلمیران» با مدیریت علی سرتیپی از ابتدای سال جاری تاکنون ۴ فیلم سینمایی «رحمان ۱۴۰۰» به کارگردانی منوچهر هادی، «دختر شیطان» به کارگردانی قربان محمدپور، «سامورایی در برلین» به کارگردانی مهدی نادری، «سرخ‌پوست» به کارگردانی نیما جاویدی را اکران کرده است و در مجموع با فروش ۲۹ میلیارد و ۸۳۰ میلیون تومان بیشتر فروش را تا به اینجا تجربه کرده و سهم نزدیک به ۲۹ درصدی در بازار داشته است.
از میان ۱۲ شرکت پخش، «شکوفا فیلم» با مدیریت داریوش بابائیان با نمایش فیلم «تولدت مبارک» به کارگردانی سمیه زارعی‌نژاد و فروش ۳۷ میلیون و ۹۰۰ هزارتومانی کمترین فروش را به نام خود ثبت کرده و سهمش از بازار اکران ۹۸ تا به اینجا تنها ۰.۰۳۷ درصد بوده است.
در رده‌بندی میزان سهم شرکت‌های پخش فیلم از بازار اکران ۹۸، بعد از «فیلمیران»، شرکت «خانه فیلم» قرار دارد که هر چند تنها یک فیلم را روانه پرده سینماها کرده اما با فروش بالای «متری شیش و نیم» توانسته است سهمی ۲۶ درصدی از بازار سینما در بهار ۹۸ را از آن خود کند.
در رتبه بعدی دفاتر پخش، «نیکان فیلم» با نمایش ۲ فیلم «نبات» به کارگردانی پگاه ارضی و «تگزاس ۲» به کارگردانی مسعود اطیابی قرار دارد که مجموع فروش حدود ۱۶ میلیارد تومانی ۱۶ درصد سهم بازار را داشته است.
دفتر پخش «نمایش گستران» با نمایش فیلم «چهارانگشت» به کارگردانی حامد محمدی و فروش حدود ۱۰ میلیارد تومانی ۱۰ درصد از بازار سهم داشته و «بهمن سبز» با نمایش ۲ فیلم «زندانی‌ها» به کارگردانی مسعود ده نمکی و «ما همه با هم هستیم» به کارگردانی کمال تبریزی با مجموع فروش ۹ میلیارد تومانی (تا تاریخ ۲۴ خرداد) سهمی حدود ۸ درصد از بازار داشته که افزایش این سهم با سیر صعودی فروش فیلم کمال تبریزی، دور از انتظار نیست.
«نور تابان» هم با اکران ۲ فیلم «پیشونی سفید ۳» به کارگردانی سید جواد هاشمی و «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار مجموع فروش ۶.۵ میلیارد تومانی را (تا تاریخ ۲۴ خرداد) به نام خود ثبت کرده که چیزی در حدود ۵ درصد از سهم بازار می‌شود و باتوجه به استقبال مخاطبان از فیلم آبیار، افزایش آن نیز قابل پیش‌بینی است.
در رتبه بعد «فیلم آفرین» قرار دارد که با «ژن خوک» به کارگردانی سعید سهیلی فروش ۳ میلیاردی را تجربه و ۳ درصد از سهم بازار را کسب کرد.
«سیمای مهر» هم با نمایش «غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی و فروش نزدیک به ۲ میلیارد تومان حدود ۲ درصد از بازار اکران ۹۸ سهم داشته است.
دفاتر پخش «کویر فیلم» با فیلم «به دنیا آمدن» به کارگردانی محسن عبدالوهاب و سهم ۰.۱۲ درصدی، «نسیم صبا» با فیلم «خانه دیگری» به کارگردانی بهنوش صادقی و سهم ۰.۰۷۶ درصدی و «شکوفا فیلم» با فیلم «تولدت مبارک» به کارگردانی سمیه زارعی‌نژاد و سهم ۰.۰۳۷ درصدی هم در سه رتبه پایانی این فهرست قرار گرفته‌اند.
بر اساس این آمار درج شده در سامانه رسمی سازمان سینمایی، در بهار ۹۸ همچنان میدان‌دار اصلی حوزه پخش، شرکت پخش «فیلمیران» با مسئولیت علی سرتیپی بوده است و «خانه فیلم» با مسئولیت سعید خانی به‌رغم زمان یک‌ساله‌ای که از آغاز فعالیتش در این حوزه می‌گذرد، اصلی‌ترین رقیب او محسوب می‌شود.
باید دید با آغاز اکران‌های تابستانی، کدام یک از شرکت‌های پخش موفق‌تر از دیگر شرکت‌ها فعالیت می‌کند و آیا در صدر این فهرست شاهد جابه‌جایی رقیبان خواهیم بود؛ به‌خصوص با توجه با این نکته که بیش از ۳۸ دفتر پخش فیلم در کشور مجوز فعالیت دارند که از این میان تنها ۱۲ شرکت فعال هستند و به نظر می‌رسد در ماه‌های اخیر ۲۶ شرکت دیگر فعالیتی نداشته‌اند.
