سما بابایی | حضور خوانندگانِ بدون مجوز در تیتراژ فیلم‌ها و سریال‌ها، قصه‌ای پنهان اما پرتکرار است؛ قصه‌ای که گاهی با حذف و سانسور پایان یافته و گاهی با صدایی که از پرده یا صفحه نمایش جا نمی‌ماند و خودش راهش را به گوش مخاطب باز می‌کند. در سال‌های اخیر، موارد متعددی از استفاده از آثار خوانندگان به‌اصطلاح «غیر مجاز» در آثار رسمی سینما و شبکه نمایش خانگی دیده شده است. از محسن چاوشی در «سنتوری» که به یکی از دلایل توقیف فیلم تبدیل شد، تا یاس در «بارکد» و «رقص روی شیشه» که صدایش به دستور نهادهای نظارتی حذف شد، و حالا شروین حاجی‌پور که بعد از حواندن قطعه‌ای برای انیمیشن سینمایی «پسر دلفینی 2»، قطعه‌ای هم برای سریال «وحشی» خوانده است.
به گزارش فیلم‌نیوز، به بهانه شروع سریال «وحشی»، نگاهی داریم به فراز و فرود صدای این خوانندگان در تیتراژها، تصمیم‌های رسمی و غیررسمی درباره‌شان، و واکنش‌هایی که این صداهای حذف‌شده یا باقی‌مانده در میان مخاطبان و بدنه فرهنگی کشور برانگیخته‌اند.
شروین حاجی‌پور | وحشی / پسر دلفینی 2
موقعیت: شروین حاجی‌پور، پس از دریافت جایزه‌ی گرمی، نه‌فقط در ایران که در سطح جهانی شناخته شد؛ اما او مدت‌هاست، مرزی نامرئی برای ادامه‌ی فعالیت‌های رسمی‌اش دارد و امکانِ انتشارِ قطعه یا آلبومی رسمی یا اجازه‌ی اجرای زنده را ندارد. و مخاطبان صدای او را تنها در قطعات پراکنده‌ای که گه‌گاه در فضای مجازی منتشر می‌شود، می‌شنوند. خواننده‌ای محبوب و پرظرفیت، که در تعلیقی مداوم میان ممنوعیت و امکان، زیست هنری‌اش را پیش می‌برد.
در چه اثری خواند: بعد از اتفاقاتی که برای شروین حاجی‌پور افتاد، نام او به عنوان خواننده تیتراژ برای انیمیشن سینمایی «پسر دلفینی2» سرزبان‌ها افتاد. بعد از آن خبر حضور شروین در سریال تازه‌ی «وحشی» به کارگردانی هومن سیدی، منتشر شد. سیدی که سابقه‌ی ساخت آثار متفاوتی چون «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و «جنگ جهانی سوم» را دارد، حالا برای تیتراژ آخرین پروژه‌ی نمایشی‌اش، سراغ حاجی‌پور رفته است. تصمیمی که می‌توان آن را هم جسورانه دانست و هم هوشمندانه. زیرا یا این کارگردان ریسک کرده و با صدایی پرحاشیه همکاری کرده، یا از روزنه‌ای تازه در سیاست‌گذاری فرهنگی خبر داشته که نوید بازگشت تدریجی این هنرمند را می‌دهد.
فرجام کار: در اکران جشنواره‌ای فیلم «پسر دلفینی 2» تهیه‌کننده در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران که پرسیده بود چرا نام «شروین» به عنوان خواننده در تیتراژ نیامده گفت :« تیتراژ امروز موقتی بود که با صدای شروین حاجی‌پور هم نبود اما به دنبال مجوز هستیم و ایشان هم مجوزهای لازم را گرفته و در نسخه اکران نوروزی که ۸اسفند خواهد بود، حتما تیتراژ پایانی با صدای شروین حاجی‌پور خواهد بود.» اتفاقی که در نهایت افتاد و فیلم با صدای این خواننده روی پرده رفت.قسمت دوم سریال«وحشی» هم با صدای شروین منتشر شد، برخی این اتفاق را بخشی از یک «سیاست آشتی نرم» می‌دانند؛ راهی برای بازگرداندن چهره‌هایی که در بزنگاه‌های اجتماعی کنار مردم ایستادند، اما به حاشیه رانده شدند. این نگاه، مبتنی است بر این گمان که همکاری‌هایی از این دست، با هماهنگی نهادهای فرهنگی و امنیتی انجام می‌گیرد تا در غیاب عفو یا مجوز رسمی، چهره‌هایی محبوب دوباره به‌تدریج به صحنه بازگردند؛ اما اینها همه خوش‌بینی محض است و می‌تواند تنها با یک امضا، دستورِ حذفِ صدای شروین را در قسمت‌های بعد بدهند.
محسن نامجو | ترش و شیرین / چارخونه
موقعیت: محسن نامجو در دهه‌ی هشتاد، چهره‌ای شناخته‌شده در محافل موسیقی زیرزمینی ایران بود. آثارش رسمی نبودند، اما بی‌تردید در محافل دانشجویی، محفل‌پسند و بین اهالی هنر، حضوری پررنگ داشت. او آوانگارد بود، پر از شوخی‌های جدی، جدیت‌های شوخ، و ترکیبی نادر از سنت‌گرایی صوتی و ساختارشکنی معنایی. آوازهایی می‌خواند که به‌یک‌باره از از سعدی به اشعار طنزآمیز عامیانه پل می‌زد.
در چه اثری خواند: وقتی محسن نامجو در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان خواننده‌ی تیتراژ سریال طنز ترش و شیرین به کارگردانی رضا عطاران معرفی شد، بسیاری از مخاطبان تلویزیون برای نخستین بار با صدایی مواجه شدند که نه شبیه صدای «مرسوم» بود، نه در قالب‌های آشنای موسیقی تصویری می‌گنجید. حضور نامجو، با آن صدای خش‌دار، تحریرهای رها و ترکیب جسورانه‌ی آواز سنتی با ریتم‌های نیمه‌کُمیک، لحظه‌ای ماندگار را در حافظه‌ی موسیقی تصویری ایران رقم زد. بعد از آن سروش صحت برای نخستین سریال تلویزیونی‌اش با نام «چارخونه» از نامجو دعوت کرد که تیتراژ سریال را بخواند.
فرجام : تیتراژ سریال «ترش و شیرین» با صدای تلفیقی محسن نامجو و رضا عطاران در نخستین نوبت پخش چنذ قسمتی روی آنتن رفت که بعد از آن این ترانه از تیتراژ حذف شد و در باز پخش‌ها هم این اتفاق تکرار شد. اما در خصوص «چارخونه» اتفاق به این شکل افتاد که تیزرهای سریال با صدای نامجو روی آنتن رفت ، اما پیش از پخش دستور حذف صدای او صادر شد و همان ترانه با صدای امیر حسین مدرس اجرا و پخش شد.
یاس | بارکد / رقص روی شیشه
موقعیت: یاسر بختیاری (یاس) سال‌ها کوشید تصویری متفاوت از یک رَپِر ارائه دهد: بی‌پرده، اما مؤدب. اجتماعی، اما سازنده. او در میان رپ‌خوانان، کمتر به بی‌پروایی لفظی یا اعتراضات تند سیاسی معروف بوده و همواره تلاش کرده در قالب‌های رسمی باقی بماند.
در چه اثری خواند : ابتدا این مصطفی کیایی بود که سراغ یاس رفت تا برای تیتراژ فیلم «بارکد» قطعه‌ای را اجرا کند. این قطعه تولید شد و قرار بود همزمان با نخستین اکران فیلم در جشنواره فیلم فجر از آن رونمایی شود. بعد از فیلم «بارکد» ، یاس قطعه‌ای به نام «سفارشی» را برای سریال خانگی رقص روی شیشه خواند.
فرجام : از آنجاییکه «یاس» مجوز رسمی نداشت مصطفی کیایی مراحل تولید قطعه مربوط به تیتراژ را با حضور یاس در سکوت خبری به سرانجام رساند و نسخه نهایی فیلم را با صدای او جهت دریافت پروانه نمایش برای اکران در جشنواره به شورای نظارت ارائه داد، اما اکران فیلم در این رویداد سینمایی به حذف صدای یاس از تیتراژ منوط شد. بعدها این ترانه در فضای مجازی منتشر شد. در خصوص سریال «رقص روی شیشه» هم اتفاق جالبی افتاد. در آن دوره سریال‌های خانگی به شکل فیزیکی و در قالب دی وی دی عرضه می‌شدند، از همین رو به تهیه‌کننده سریال اعلام شد که صدای یاس در نسخه‌هایی که در تهران توزیع می‌شود حذف و فقط در نسخه‌های ارسالی به شهرستان‌ها صدای او روی تیتراژ باشد. این اتفاق در حالی افتاد که خیلی زود قطعه‌ای که یاس با عنوان «سفارشی» برای سریال «رقص روی شیشه» خوانده بود در فضای مجازی منتشر شد. این قطعه به مانند دیگر آثار یاس با استقبال خوبی از سوی مردم و طرفدران یاس مواجه شد به نحوییکه در اکران افتتاحیه مخاطبان حاضر در سالن در زمان پخش تیتراژ شروع به خوانده قطعه یاس کردند.
محسن چاوشی | سنتوری
موقعیت: محسن چاوشی حالا ده‌ها تیتراژ خوانده و چنان به‌خوبی از عهده‌ی آن برآمده که هر قطعه‌ای که خوانده، بدل به یک اتفاق شده است؛ اما در دهه‌ی هشتاد، او هنوز مجوز فعالیت نداشت؛ اگرچه کار موسیقی را در سال ۱۳۸۲ با آلبوم نفرین آغاز کرده بود و به صورت زیرزمینی چند آلبومِ دیگر نیز منتشر کرده بود.
در چه اثری خواند: در سال ۱۳۸5، فیلم سنتوری به کارگردانی داریوش مهرجویی و با بازی بهرام رادان و گلشیفته فراهانی، به عنوان یکی از پروژه‌های جنجالی سینمای ایران معرفی شد. این فیلم نه تنها به‌واسطه محتوای خود، بلکه به دلیل حضور محسن چاوشی در تیتراژش، به یکی از پرحاشیه‌ترین آثار سینما تبدیل شد و سرانجام به توقیف کشیده شد.در سنتوری، محسن چاوشی که در آن زمان به یکی از چهره‌های محبوب موسیقی پاپ ایران تبدیل شده بود، در این فیلم جای «بهرام رادان» قطعات را می‌خواند؛ اما این صدا برای برخی از مقامات و مسئولان فرهنگی ایران مشکل‌ساز شد. صدای او، که به عنوان صدای اعتراض و انعکاس مشکلات اجتماعی شناخته می‌شد، از طرف برخی از نهادها پذیرفته نمی‌شد.
فرجام: اگرچه تا مدت‌ها علت توقیف فیلم سنتوری به‌طور علنی اعلام نشد. اما در نهایت مشخص شد که یکی از دلایل اصلی، حساسیت‌ها نسبت به حضور محسن چاوشی در تیتراژ فیلم بوده است. نهادهای مسئول معتقد بودند که این هنرمند، به‌ویژه با آهنگ‌هایی که در آن دوران ساخته بود، در چارچوب‌های اجتماعی و سیاسی مقامات حاکم قرار نمی‌گیرد و این می‌تواند پیام‌های منفی به مخاطب منتقل کند. توقیف سنتوری که در آن زمان جنجال‌های زیادی را به همراه داشت، اکنون در تاریخ سینمای ایران به عنوان یکی از موردهای برجسته از تلاش‌های محدودکننده هنرمندان شناخته می‌شود. سنتوری در نهایت دو روز پیش از اکران عمومی توقیف شد و بعد از آن نسخه غیر قانونی آن منتشر شد و در ادامه مجوز انتشار آن در شبکه نمایش خانگی صادر شد.
پست های مشابه :
پرونده‌ای برای جذاب‌ترین خواهر و برادرهای فیلم‌ها و سریال‌های به بهانه سریال «مرداب» | رفیق همه دنیام هستی
اولین همکاری شهاب حسینی با ستاره‌های سینما در چه آثاری رقم خورده به بهانه اولین رویارویی او با پارسا پیروزفر در فیلم «مست عشق» | زوج‌های فوق جذاب
پرونده‌ای برای آثار مهم کارنامه پارسا پیروزفر به بهانه اکران «مست عشق» و شروع سریال «در انتهای شب» | همیشه آن بالا
مروری بر شخصیت‌ها سینمایی و تلویزیونی که با اسامی عجیب‌شان در ذهن‌هایمان مانده‌اند از «پاتال» و «گنجو» تا «قیف» | عجیب و کمی هم غریب
گاهی باید بگیم تورو سننه قربونت برم هیچ وقت نفهمیدم یک هنرمند چرا یاید نیاز به مجوز داشته باشه .
عزیزم، شروین حاجی اقا پور، مجوز گرفته، وقتی برای جشنواره فجر به این مهمی خونده یعنی مجوزشو گرفته که تونسته بخونه!
از اون طرف وقتی هم خواننده تیتراژ سریال وحشی هستش یعنی بازم مجوزشو گرفته!
من که عضو فندوم شروین هستم قطعا بهتر باید بدونم فداشتم.
بنا بر این، وقتی مجوز گرفته میتونه بخونه…
یه روزی قراره رو استیج میلاد، پسر ایران رو ببینیم!!!