درست است که بهواسطه مجاورت جغرافیایی و مهاجرت فراوان مردم افغانستان به کشورمان تا حد زیادی آنها را میشناسیم و با گویش و سبک زندگیشان آشنایی داریم اما طبیعتا ایفای نقش زنی افغان با گویش، سبک زندگی و ویژگیهای رفتاریشان بسیار سخت است. به همین دلیل هم بازیگران ایرانی که در هر دورهای نقش زنان یا مردان افغان را بازی کردهاند، با چالشی مهم روبهرو بودهاند. به بهانه اکران فیلم «آخرین تولد» به کارگردانی نوید محمودی و درخشش الناز شاکردوست در نقش زن افغان این فیلم، مروری داریم بر بازی بازیگران زنی که در دورهای ایفاگر نقش زن افغانستانی بودهاند.
به گزارش فیلمنیوز، در فیلم «آخرین تولد»، شیدا خلیق، سوگل خلیق و نیلوفر کوخانی هم نقش زنانی افغانستانی را ایفا کردهاند اما از آنجایی که محوریت داستان با شخصیت ثریا با بازی الناز شاکردوست پیش میرود، صرفا روی بازی این بازیگر دست گذاشتهایم.
نورا هاشمی | در نقش: سیاه موی | عروس افغان | ابوالقاسم طالبی | 1382
در فیلم «عروس افغان» گلاب آدینه و نورا هاشمی در نقش مادر و دختری افغانستانی ایفای نقش میکردند. گلاب آدینه نقش مادری ناشنوا را داشت که برای بیان حرفهایش آنها را در دفترچهای مینوشت. بنابراین دیالوگ خاصی نداشت اما نورا هاشمی در نقش سیاهموی سعی کرده بود با تمرین زیاد روی این گویش مسلط شود. ماجرا از این قرار بود که گلمحمد و سیاهموی به هم علاقهمند میشدند و گلمحمد برای اینکه بتواند شیربهای او را تامین کند به پاکستان سفر میکرد تا سخت کار کند. در این بین رژیم طالبان عوض میشد و به گل محمد خبر میدادند سیاهموی ازدواج کرده. او برمیگشت و میدید سیاهموی در انتظارش مانده و علیرغم سختیهای زیادی که کشیده ازدواج نکرده است.
لادن مستوفی | در نقش: رخساره | گلچهره | وحید موساییان | 1389
لادن مستوفی در «گلچهره» یکی از بهترین بازیهایش را به نمایش میگذارد. او با گریم، شباهت زیادی به زنان افغان پیدا کرده است اما بازیاش با کلیشههای رایج از زنان افغان تفاوت دارد. او یک دکتر روشنفکر است و در راه بازگشایی سینما به اشرفخان و سایرین کمک میکند اما نهایتا نمیتواند مقابل ظلم طالبان ایستادگی کند. تسلط بسیار خوبی روی زبان دارد و حتی لحظهای هم احساس نمیکنیم که از قالب یک زن افغانستانی خارج شده است. از میان بازیگرانی که در این فیلم ایفاگر نقش افغانستانیها بودند، مستوفی بیشترین تسلط را روی این گویش دارد و بازی موفقی به نمایش میگذارد. در بیستونهمین جشنواره فیلم فجر برای این نقش، نامزد سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن شد اما جایزهای نصیبش نشد.
گلشیفته فراهانی | در نقش : زن بی نام | سنگ صبور | عتیق رحیمی | 2012
گلشیفته فراهانی در «سنگ صبور» نقش زن جوانی را ایفا میکند که در اتاقی مخروبه مراقب شوهر بیمارش است که به گردنش گلوله اصابت کرده و زندگی نباتی دارد. زن که میداند شوهر نمیتواند از جا بلند شود تصمیم میگیرد حقیقت زندگیاش را و احساساتی که به او دارد را برایش فاش کند. چیزهایی می گوید که قبلا هرگز نمیتوانسته به زبان بیاورد. شوهر فلج ناخودآگاه به سنگ صبور او تبدیل میشود و تمام رنج ها و افکار سرکوب شده پنهانی او را به خود جذب میکند. گلشیفته فراهانی، برای بازی در این فیلم نامزد بهترین بازیگر با استعداد زن جوان در سی و نهمین دوره مراسم سینمایی سزار فرانسه شد.
مهتاب کرامتی | در نقش: سلما | مزارشریف | حسن برزیده | 1394
«مزارشریف» درباره فاجعه شهدای دیپلمات در مزار شریف است و مهتاب کرامتی در نقش زن افغانی جنگزده و شجاع ایفای نقش میکند. پیش از شروع تولید فیلم، کرامتی ایفای این نقش را به تست گریم زن افغانستانی روی صورتش منوط کرده و گفته بود اگر چهرهاش به آنها شباهت پیدا نکند حاضر به بازی نیست. درباره تسلط مهتاب کرامتی روی زبان و گویش افغانستانی، اظهارنظرهای زیادی وجود دارد. عدهای معتقدند به خوبی توانسته است از پس ایفای آن بر بیاید و عدهای دیگر کاملا مصر هستند که بازی کرامتی با ظاهری مغایر با یک زن افغان و با لهجهای ناکارآمد جزو ضعفهای غیر قابل انکار فیلم مزار شریف است. کرامتی در جشنواره فیلم فجر، نامزد سیمرغ هم نشد و بازیاش آنطور که باید در ذهنها باقی نماند.
ندا جبرئیلی | در نقش: ستاره | مردن در آب مطهر و هفتونیم | نوید محمودی | 1398
ندا جبرئیلی در یکی از اپیزودهای فیلم «هفت و نیم» به کارگردانی نوید محمودی، نقش یک دختر افغانستانی را بازی کرد. بعد از آن بود که محمودی برای فیلم «مردن در آب مطهر» مجددا او را برای نقش ستاره، دختری افغانستانی انتخاب کرد. جبرئیلی در «مردن در آب مطهر» نقش ستاره دختر افغانستانی را دارد که در کشور خودش شرایط مناسبی برای زندگی ندارد و تصمیم به مهاجرت میگیرد. شرایط تحصیل و کار ندارد و مجبور است با برادرش در حاشیه شهر زندگی زندگی سختی را بگذراند. جبرئیلی سعی کرده علاوه بر تسلط روی لحن، تصویر دختری را از طبقه سنتی جامعه بازنمایی کند و بازیاش در این موقعیت کاملا باورپذیر شده است. او برای بازی در این نقش در جشنواره سیوهشتم نامزد سیمرغ شد.
الناز شاکردوست | در نقش: ثریا | آخرین تولد | نوید محمودی | 1400
الناز شاکردوست در فیلم «آخرین تولد» نقش زنی افغانستانی را دارد که روزگاری خبرنگار بوده و با رسانههای مختلف همکاری میکرده. در روز ورود طالبان به افغانستان و تسلط نیروهای آنها به کاخ ریاست جمهوری، به شدت نگران موقعیت خودش، همسرش و دوستانش میشود و تلاش میکند هرطور شده از آنها حمایت کند. او و دوستان هنرمندش میدانند که با ورود طالبان زندگی زنان به خطر میافتد و دیگر نمیتوانند مثل قبل به زندگیشان ادامه دهند و به فکر مهاجرت میافتند. درواقع ثریا شخصیتی است که ما به همراه او اتفاقهای افغانستان را بعد از ورود طالبان مرور میکنیم؛ تنها شخصیتی که حضورش تا پایان در فیلم حفظ میشود. شاکردوست تسلط زیادی روی این گویش دارد و علاوه بر ایفای نقش در جایگاه زنی عاشق، نگرانی و التهاب خاص این موقعیت را به درستی ایفا کرده است.
هستی مهدوی | در نقش: آلما | آکتور | نیما جاویدی | 1401
در سریال «آکتور» نوید محمدزاده، احمد مهرانفر و هستی مهدوی در هر قسمت با توجه به پروندهای که میپذیرفتند با گریم متفاوت سبک و شیوه جدیدی در بازیگری پیش میگرفتند. در یکی از قسمتها شخصیت آلما با بازی هستی مهدوی با گریم به شکل دختری افغان درآمد و برای رسیدن به لهجه افغانستانی تمرین کرد. گریم و لحن حرف زدن آلما به عنوان یک افغانستانی کاملا جذاب از آب درآمد. درست است که در این سریال همه میدانستند آلما فقط قرار است نقش یک افغانستانی را بازی کند ولی با این حال باورپذیر به نظر میرسید. نکته قابل توجه این بود که با همین لباس و گریم با گویش افغانستانی به علی ابراز عشق کرد و این شیوه ابراز عشق بسیار مورد توجه قرار گرفت.