امروز چهارمین سالروز درگذشت زندهیاد عزتالله انتظامی است. بازیگری درجه یک و پرکار که در هشت دهه بازیگری، آثار درخشان فراوانی از خودش به یادگار گذاشت. انتظامی جزو بازیگرانی بود که از تئاتر به سینما آمد و تلاشش برای فرو رفتن در قالب یک نقش، بارها و بارها توسط بازیگران و کارگردانهای مختلف ستوده شد. مهمترین نمونه برای نمایش اوج درخشش او در بازیگری، نقش مشدحسن در فیلم «گاو» بود.
زندگی عزتالله انتظامی در چهلوپنج سالگی با فیلم «گاو» تغییر کرد. انتظامی پس از بازی در فیلم داریوش مهرجویی و آن استحاله ماندگارش در کالبد یک گاو، جایگاهی ویژه در سینما پیدا کرد. خودش آن را تولدی دوباره نامیده و گفته وقتی با گاو اولین جایزه بینالمللیاش را گرفته، ناگهان تولدی دیگر برایش پیش آمده.
گاوِ عزیزدردانه مشدحسن از وسط کتاب «عزاداران بیل» غلامحسین ساعدی بیرون آمد و نشست اول مسیر پیشرفت آقای بازیگر. کی فکرش را میکرد در آن دوره و زمانه ، یک مرتبه عشق و جنون مردی روستایی به یک گاو، این همه سروصدا کند.
انتظامی سختترین کار دنیا را داشت. باید عشقش را با یک گاو تقسیم میکرد؛ برای بودن کنار او دلش قنج میرفت، دست نوازش سرش میکشید، عاشقانه نگاهش میکرد، همپایش یونجه میخورد و از ترس دزد، شب را در طویله صبح میکرد. الکی که نبود؛ یک دِه بود وهمین یک گاو… این گاو چشم و چراغ همه بود…
بعد از مرگ گاو، حالا دیگر مشد حسن باید رفته رفته تبدیل به یک گاو میشد؛ یک گاو با تمام حرکات و رفتار واقعی. آنهم درست بعد از گفتن دیالوگ معروف: «من مشد حسن نیستم… من گاو مشد حسنم.»
انتظامی در مصاحبهای گفته که مهرجویی میخواسته به عادت آن دوره، صدایش را دوبله کند اما فقط به خاطر همین یک دیالوگ، منصرف شده. انتظامی آن موقع گفته اگر کس دیگر بیاید و این دیالوگ رابگوید، همه میخندند و تبدیل به جوک میشود. چون فقط ارتعاش صدای او با آن حالتی که بازی میکند هماهنگ است.
استحاله مشدحسن به یک گاو، برای انتظامی ماجرای پیچیدهای داشته؛ از در آوردن صدای گاو گرفته تا یونجه خوردن و کوبیدن سرش به در و دیوار. انتظامی گفته قبل از شروع فیلمبرداری، 15 روز تمام، روزی چند ساعت گوشه طویله خانه دوستش در محلات، مینشسته و زل میزده به تکتک رفتار و حرکات گاو. خودش تعریف کرده بارها صاحب گاو میآمده و او را زیر نظر میگرفته و پوزخند میزده.
همه آنهایی که زمان بازی در نقش مشدحسن کنار انتظامی بودهاند، تعریف میکنند موقعی که توی نقش فرو میرفته همه چیز را فراموش میکرده.
داریوش مهرجویی خاطره جالبی دربارهاش تعریف کرد: «درباره بازی انتظامی در «گاو» باید بگویم که عمیقا درنقش خودش فرو رفته بود و به نظر من یکی از بهترین اجراهای سینماییاش بود. سه روزی به عوامل زمان دادیم تا به تهران بیایند و استراحت کنند و لی عزت نیامد و آنجا ماند؛ حتی یادم است برای تمرکز بیشتر روی نقشش گاهیوقتها در طویله زندگی میکرد»
علی نصیریان درباره بازی او در این نقش گفته: «اینکه مشد حسن در پایان فیلم گاو بدون اینکه بخواهد شعار بدهد میگفت من گاو هستم، خود نشان از تمرکز و بازی عالی انتظامی داشت. انتظامی زمانیکه همه ما، برای استراحت به تهران میآمدیم آنجا میماند تا در نقش خود زندگی کند و زمانی که میگفت، من گاو مشدحسن هستم، به بهترین شکل این فضا را بازی میکرد. نمیدانم اگر من جای شخصیت مشدحسن بازی میکردم آیا در روستا میماندم یا نه، اما او حاضر نبود روستا را حتی آخر هفتهها که فیلمبرداری تعطیل میشد، ترک کند».
زندگی انتظامی بعد از بازی در فیلم گاو تغییر کرد. او در طول فعالیت هنریاش در 55 فیلم سینمایی بازی کرد .ســهم فیلمهای قبل از انقلابش 14فیلم است. «گاو»، «آقای هالو»، «پستچی»، «صادق کرده»، «ستارخان»، «دایره مینا»، «ملکوت» و …. از جمله کارهای پیش از انقلاب اوست. مابقی فیلمها را از سال 58 به بعد بازی کرده است. پرکارترین دهههای بازیگری انتظامی دهه60 و 70 است. او در این دو دهه در 28 فیلم ایفای نقش کرد؛ 14فیلم متعلق به دهه شصت است که آن را اوج شکوفایی ایفای نقشهای مهم توسط این بایگر میدانیم و 14فیلم هم متعلق به دهه هفتاد. دهه هشتاد آخرین دهه حضور انتظامی در عرصه بازیگری بود و در دهه نود دیگر نپذیرفت در هیچ فیلمی حضور داشته باشد.