مروری بر کمدی‌هایی که موقعیت‌های بامزه‌شان وابسته به روایت آنها در یک مکان مشخص است؛ به بهانه اکران «هتل» | خنده خانه

برخی از فیلم‌های کمدی، مجموعه موقعیت‌های خنده‌دارشان را مدیون مکانی هستند که داستان براساس آن شکل گرفته است. درواقع کنار هم قرار گرفتن چند نفر با دیدگاه‌ها و عقاید مختلف و ماجراهایی که در گذشته باهم داشته‌اند در یک مکان مشخص، به خلق موقعیت‌های بامزه‌ای منجر می‌شود. در ایران هم فیلم‌های کمدی زیادی ساخته شده که محور اصلی آنها یک خانه، آپارتمان، فروشگاه، هتل یا به طور کلی مکان‌هایی مشخص است که پتانسیل زیادی برای شکل‌گیری موقعیت‌های بامزه دارند. به بهانه اکران فیلم «هتل»، مروری داریم بر این جنس کمدی‌ها.

به گزارش فیلم‌نیوز، در انتخاب فیلم‌ها بیشتر از هرچیز روی این مسئله تمرکز کرده‌ایم که مکان به عنوان عنصر اصلی و دارای هویت در شکل‌گیری کمدی اهمیت بسیار داشته باشد اگرنه تعداد آثار کمدی آپارتمانی بیش از اینهاست.

اجاره‌نشین‌ها | داریوش مهرجویی | 1365

داریوش مهرجویی در سال 1365 فیلم اجاره‌نشین‌ها را با تمرکز روی مشکلات ساختمانی چهار طبقه بیرون از محدوده شهری ساخت؛ آپارتمانی که ظاهرا سرپا ایستاده اما از پای‌بست ویران است. روی پی یک طبقه، چهار طبقه بالا رفته و مباشر ساختمان می‌خواهد سر همه را کلاه بگذارد و آن را تصاحب کند. در این بین مستاجر طبقه چهارم، موسیقی‌دانی که با روح لطیفش برای ایجاد چشم‌اندازی زیبا برای خودش، پشت‌بام را به پارک تبدیل کرده، باعث شده بنا رفته‌رفته نشست کند و نهایتا فرو بریزد. در تمام طول فیلم درگیری اعضای این ساختمان را برای تعمیرات و بهتر شدن اوضاع می‌بینیم؛ تعمیراتی که به خاطر دعوای اهالی به جایی نمی‌رسد و سقف بر سر همه آوار می‌شود. درواقع  ساختمان «اجاره‌نشین‌ها» ماکتی است از جامعه‌ای در آستانه فروپاشی که هرچقدر هم مصالح خرجش کنند و بیل بزنند به جایی نمی‌رسد.

آپارتمان شماره 13 | یدالله صمدی | 1369

سال 1369 یدالله صمدی فیلم کمدی «آپارتمان شماره 13» را ساخت؛ فیلمی درباره مصیبت‌های ماشاءالله ایرانمنش برای فروش یکی از واحدهای ساختمانی که اعضای آن کوچکترین بویی از فرهنگ آپارتمان‌نشینی نبرده‌اند. او برای ازدواجش نیاز به پول دارد و از کرمان به تهران می‌رود تا آپارتمانش را بفروشد اما از یک طرف، آپارتمان به لحاظ ظاهری اوضاع درستی ندارد و از طرف دیگر ساکنان آن ساختمان اعم از میوه‌فروش و دندان‌پزشک و آرایشگر و … بدقلقی می‌کنند و نمی‌گذارند آپارتمان فروش رود. علیرضا خمسه در نقش ماشاالله تمام تلاشش را می‌کند تا آنها را راضی کند فقط چند ساعت ظاهر را حفظ کنند اما هربار اتفاقی می‌افتد که مانع از فروش رفتن آنجا می‌شود. یدالله صمدی در نهمین جشنواره فیلم فجر برای «آپارتمان شماره 13» برنده سیمرغ بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه شد و جایزه مربوط به فیلم‌های کارگردان‌های فیلم‌ اولی و دومی را هم به دست آورد.

دایره زنگی | پریسا بخت‌آور | 1386

داستان فیلم «دایره زنگی» براساس فیلمنامه اصغر فرهادی به کارگردانی پریسا بخت‌آور، درباره مصیبت‌های نصب ماهواره در یک آپارتمان است؛ آپارتمانی که اعضای آن هیچ گونه سنخیتی باهم ندارند و حاضر نیستند به خاطر نصب ماهواره باهم کنار بیایند. فیلم با ورود یک نصاب ماهواره به این ساختمان شروع می‌شود و کم‌کم پای تک تک همسایه‌ها به میان می‌آید. نصاب ماهواره علاوه بر اینکه درگیر مشکلات شخصی خودش است مجبور می‌شود به خاطر سازهای ناکوک آنها تا غروب در این آپارتمان بماند و همه را راضی کند. روابط میان همسایه‌ها و اختلاف میانشان به همراه دزدی دختری که همراه نصاب ماهواره وارد این ساختمان شده، کمدی بامزه‌ای را شکل داده است. بخت‌آور در این کمدی، روی این مسئله تاکید دارد که وقتی در یک جامعه کوچک، سر مسئله بی‌اهمیت جدالی شکل می‌گیرد و آدمها توانایی مدیریت مسائل را ندارد، می‌توان تصور کرد که دزدی هم از غفلت آنها استفاده کند و به زندگی تک تکشان ناخنک بزند.

بی‌خود و بی‌جهت | عبدالرضا کاهانی | 1390

در فیلم «بی‌خود و بی‌جهت» عبدالرضا کاهانی یک خانه حیاط‌دار قدیمی به محلی برای اختلاف دو خانواده و شکل‌گیری موقعیت‌های کمدی بدل می‌شود. خانواده‌ای که قرار بوده سر موعد مقرر خانه را تخلیه کنند و آن را در اختیار زوجی جوانی بگذارند تا عروسی‌شان را برگزار کنند، تا روز عروسی هنوز وسایلشان را نبرده‌اند و از این بابت نه خجالت‌زده‌اند و نه نگران. در آن شرایط بحرانی که فقط چند ساعت به عروسی مانده، آنها با آرامش مشغول کارهای خودشان هستند و حتی گذشت زمان هم باعث نمی‌شود به فکر چاره بیفتند. در این بین راننده کامیونی که وسایل آنها را بار زده، دم در ایستاده و منتظر است آنها بگویند قرار است وسایل را کجا ببرند. نکته قابل توجه در این فیلم، آرامش خیال، خونسردی و رفتار متضاد شخصیت‌ها با توجه به شرایطی است که در آن قرار گرفته‌اند.

قندون جهیزیه | علی ملاقلی‌پور | 1393

در فیلم «قندون جهیزیه» داستان در خانه اجاره‌ای یک زن و مرد جوان روایت می‌شود. آنها برای اینکه بتوانند اجاره خانه‌شان را افزایش دهند، مجبور می‌شوند خانه‌شان را مدتی کوتاه به یک تیم فیلمسازی اجاره دهند. آنها کوچکتری اطلاعی از مشکلات تولید یک فیلم و همچنین بدقولی تولیدکنندگان ندارند. هرچه پیش می‌روند مجبورند برای جلب رضایت همسایه‌ها و تیم تولید، مخفی‌ نگه داشتن ماجرای فیلمسازی از صاحبخانه و همچنین مهیا کردن وسایل مورد نیاز تیم فیلم‌سازی دست به هرکاری بزنند و زندگی‌شان کاملا بهم می‌ریزد. نکته قابل توجه اینکه در پایان کار نه تنها پولی که به آنها وعده داده شده بود را نمی‌گیرند که وسایل خانه‌شان هم قاطی ابزار صحنه می‌شود و بخشی از آنها را هم از دست می‌دهند.

زیر نظر | مجید صالحی | 1397

فیلم «زیر نظر» هم یک کمدی آپارتمانی است. ماجرا از سوراخی روی یک مبل شکل می‌گیرد. محسن به خانه برمی‌گردد و می‌بیند دوست معتادش مبل را اندازه یک بند انگشت سوزانده و می‌داند با بازگشت همسرش از سفر، زندگی‌اش سیاه می‌شود. در مدت زمان کوتاهی که تا بازگشت او مانده، تصمیم می‌گیرد هرطور شده این سوراخ را برطرف کند و در این راه پای همسایه‌ها هم به میان می‌آید. محسن و دوستش برای گرفتن کمک به طبقه بالا می‌روند و اتفاقی سر از پارتی آنها در می‌آورند بعد به نحوی زندگی‌شان با همسایه طبقه پایین که زنی تنهاست گره می‌خورد و … به طور کلی جز سکانس پایانی که آنها بالاخره از در خانه بیرون می‌آیند، همه چیز در طبقات مختلف این آپارتمان روایت می‌شود. «زیر نظر» با وجود اینکه از حضور بازیگرانی مثل رضا عطاران و امیر جعفری بهره گرفته اثر موفقی از آب در نیامده است.

دینامیت | مسعود اطیابی | 1398

داستان فیلم کمدی «دینامیت» هم در یک آپارتمان روایت می‌شد. دو جوان مذهبی به خانه‌ای اثاث‌کشی می‌‌کردند که همسایه‌هایشان دو دختر جوان بودند که به لحاظ عقاید و سبک زندگی کوچکترین شباهتی به آنها نداشتند. دخترها مدام در فکر گرفتن مهمانی و خوش‌گذرانی بودند و حضور این دو جوان مذهبی و دخالت‌هایشان زندگی آنها را مختلف می‌کرد. رویارویی این دو زوج در کنار همسایه طبقه پایین که در یک از واحدها برای خودش مشغول تولید مشروبات الکلی و مواد بود باعث ‌می‌شد موقعیت‌های خنده‌داری رقم بخورد. درواقع ساختمان به محلی برای زندگی دو گروه با دو طرز فکر متفاوت بدل می‌شد که امکان پذیرش دیدگاه‌های هم را نداشتند. آنها مدام برای لج و لج‌بازی برای هم مزاحمت ایجاد می‌کردند و به هم آسیب می‌زدند تا اینکه بالاخره به صلح می‌رسیدند.

چپ راست | حامد محمدی | 1398

«چپ راست» به کارگردانی حامد محمدی روی سوژه جابه‌جایی بنا شده. دو خانواده که به لحاظ دیدگاه سیاسی در دو جبهه متضاد هم هستند بعد از سال‌ها متوجه می‌شوند فرزندانشان در بیمارستان باهم جابه‌جا شده‌اند و حالا برای اینکه بتوانند آنها را جابه‌جا کنند مجبورند مدتی به زندگی کنار هم تن دهند. متفاوت بودن عقاید و دیدگاه‌های آنها در موقعیتی که قرار است یکجانشین شوند و به زندگی در دو طبقه یک ساختمان رضایت دهند بیش از پیش بالا می‌گیرد. آنها حتی برای تماشای کانال‌های تلویزیون و شیوه برگزاری تولد برای بچه‌هایشان هم اختلاف نظر دارند و در این ساختمان مدام درگیری پیش می‌آید. اینجا هم اختلاف عقیده و البته اختلاف تفکرات سیاسی روی زندگی در یک مکان خاص اثر می‌گذارد.

هتل | مسعود اطیابی | 1402

محور اصلی داستان فیلم کمدی «هتل»، حضور اتفاقی افراد مختلف در یک هتل مشترک و گره خوردن ماجراهای زندگی آنها به هم است. مردی فردای مراسم عروسی‌اش، برای اینکه همسر سابقش از مهریه‌اش بگذرد و بدهی‌هایش را صاف کند، مجبور است مخفیانه از همسر دوم، همراه او به کیش سفر کند تا تکلیف ارث و میراثش را مشخص کند. باز شدن پای همسر جدید و مدیر شرکت مرد به همان هتلی که آنها در کیش آن اقامت دارند مجموعه شرایط بحرانی و جذابی را رقم می‌زند. نکته قابل توجه اینکه هتل مورد نظر جزو هتل‌های مشهور کیش است و در این چند روز خدماتش را با تخفیف بسیار زیاد ارائه می‌دهد و همه این افراد به این دلیل در آن هتل مستقر می‌شوند. دیدارهای مداوم آنها در طبقات مختلف و همچنین در فروشگاه ثابتی که خدمتکار هتل به همه معرفی می‌کند باعث می‌شود کمدی بامزه‌ای شکل بگیرد.